Yönetmen Çayan Demirel’e Verilen Hapis Cezasının İptali İçin 99 İsimden Çağrı

Bakûr belgeseli nedeniyle açılan davada “örgüt propagandası yapmak” iddiasıyla yargılanan Çayan Demirel’in cezasının iptali için 99 isim çağrı yaptı.

2015 yapımı Bakûr belgeselinin yönetmeni Çayan Demirel, “örgüt propagandası” yapmak iddiasıyla yeniden yargılandığı davada 1 yıl 13 ay hapis cezasıyla karşı karşıya. Hastalığı nedeniyle yüzde 99 engelli raporu olan Çayan Demirel’in cezasının iptali için 99 ismin imzasının bulunduğu bir çağrı yayınlandı.

Yönetmenin durumunun tıbbi raporlarla da kesinleştiği belirtilen çağrıda “Çayan Demirel’in cezasının iptal edilmesi insani bir gerekliliktir” ifadesine yer verildi.

Metnin tamamı şöyle:

“2013 yılında çektiği belgesel filmin gösterime girdikten iki yıl sonra Batman’da açılan davada sürekli değişen heyetlerle 7 yıl süren yargılama sonucunda, yüzde 99 sürekli engelli olan yönetmen Çayan Demirel’e hükmün geri bırakılmasına olanak tanınmayarak verilen 2 yıl 1 aylık hapis cezası istinaf sürecindedir. Mesleğini yaparken ifade özgürlüğünü kullanan Sinemacı Çayan Demirel bu hükümden dolayı hapse girme tehlikesiyle yüz yüzedir.

“Belgesel gösterime girmeden, montajından hemen sonra sağlığı kalıcı olarak bozulan, olay tarihinde 38 yaşındaki Çayan Demirel, dava açıldığında ifadesi alınacak durumda değildi. Sağlık raporları sunulmasına rağmen, durumu dikkate alınmadan Batman’da dava açılmıştır. Çayan Demirel ağır sağlık sorununa rağmen yine de İstanbul’dan Batman’a giderek iki kez mahkemeye katılmıştır.

“Savunma hakkını kullanamadı”

“Mahkeme Çayan’ın hastalığını dikkate almadığı gibi, filmin gösterimi sırasında yoğun bakımda olduğu gerçeğinin de görmek istemedi. Kararda, Batman’daki gösterim nedeniyle ‘basın yoluyla propaganda’ artırımına da gidildi. Bu çerçevede Çayan Demirel’e verilen ceza da yüzde 50 oranında yükseltilmiş olduğundan, tecil yolu da kapatılmıştır. Ancak, iddianamenin fikir ve sanat özgürlüğüne aleni aykırılığı bir yana beyninde oluşan ağır hasar nedeniyle konuşma güçlüğü de çeken yönetmen Çayan Demirel, bu iddianame ile kendisine yöneltilen suçlamalara karşı savunma hakkını dahi kullanamamıştır.

“Hastanede tedavisi sürüyor”

“Görme merkezinde oluşan hasardan dolayı gözleri de görmeyen Çayan Demirel’in, birçok fiziki engeli var, ince motor hareketleri zayıf, sadece sağ elini biraz kullanabiliyor, tek başına yemek yiyemiyor, tuvalete gidemiyor, banyo yapamıyor. Bütün bunları aile bireylerinin yardımıyla yapabilmektedir. Ayrıca hastanede tedavisi devam ediyor. Yaşamını sürdürebilmek için profesyonel sağlık yardımı alması gereken Çayan Demirel’in cezaevi şartlarında yaşayamayacağı tıbbi raporlarla kesin bir durumdur.

“Evrensel insani değerler göz önünde bulundurulduğunda: Yüzde 99 kalıcı engeliyle Çayan Demirel’in cezaevinde yaşamını tek başına sürdürebilmesi mümkün değildir. Sağlık durumu dikkate alınarak Çayan Demirel’in cezasının iptal edilmesi insani bir gerekliliktir! Bütün kamuoyunu duyarlı olmaya davet ediyoruz.”

Çağrı metninde imzası bulunan isimler şöyle:

“A. Serdar Koçman, Abdullah Demirbaş, Ahmet Önal, Ahmet Uçar, Akın Atauz, Akın Birdal, Ali Baran Dersim, Ali Ekber Kaypakkaya, Amele Can, Ankara Düşünceye Özgürlük Girişimi, Aris Nalcı, Attila Tuygan, Avrupa Sürgünler Meclisi, Ayşe Hür, Ayşe Yumli, Aziz Tunç, Babür Pınar, Baskın Oran, Berk Özdemir, Berker Özağaç, Canan L. Kaplan, Cengiz Aktar, Ceren Gündoğan, Denis-Dion Dreisbusch Deniz Yıldızı Kadın Dayanışma Derneği, Diyalog Grubu Doğan Bermek, Doğan Özgüden, Düşünce Suçuna Karşı Girişim, Enver Enli, Erdoğan Kahyaoğlu, Eren Keskin, Ergun Babahan, Ergün Ortak, Ertuğrul Mavioğlu, Esra Koç, Esra Mungan, Ezeli Doğanay, Fatin Kanat, Fatma Töre, Fazıl Ahmet Tamer, Fırat Ateşoğulları, Fikret Başkaya, Füsun Erdoğan, Gençay Gürsoy, Gülizar Kılıç, Gün Zileli, Gürhan Ertür, Hacer Koçak, Hakan Türkmen, Hakkı Özdemir, Halil Savda, Hanife Örs, Hicri İzgören, Hilmi Toy, Hüseyin Alataş, Hüseyin Berkan, Hüseyin Habip Taşkın, Hüseyin Şenol, İbrahim Betil, İnci Tuğsavul, İnsan Hakları ve Dayanışma Derneği, İrfan Aktan, İsmail Aktaş, İsmail Beşikçi, İsmail Cem Özkan, İsmail Çoban, Korkut Akın, Kuvvet Lordoğlu, Leman Stehn, Mahmut Konuk, Mahmut Uzun, Mehmet Yusufoğlu, Meryem Güneş, Mihail Vasiliadis, Mustafa Diyar Demirsoy, Mustafa Erdemli, Mustafa Şener, Nabi Kırman, Nazar Büyüm, Nejla Okyay, Nurten Kırmızıgül, Özgür Başkaya, Özgür Tiyatro, Pervin Erbil, Ragıp Zarakolu, Ramazan Gezgin, Rauf Uluç, Sait Çetinoğlu, Selo Uğurel, Sema Vural, Sibel Özbudun, Şahin Çokbilir, Şanar Yurdatapan, Şevket Karakuş, Şiar Rişvanoğlu, Şükriye Ercan, Temel Demirer, Ümit Kardan, Xeta Sor, Yaşar Othan, Yıldız Aydın, Yılmaz Demir, Yurttaş Girişimi, Zeynep Tozduman.”

Bakûr belgeseli ve davası hakkında

Tam adı Bir Gerilla Belgeseli: Bakûr olan belgeselin yönetmenliğini yönetmen Çayan Demirel ve gazeteci Ertuğrul Mavioğlu yaptı. 2015 tarihli belgeselde PKK militanlarının Diyarbakır, Tunceli ve Cizre’de kurulan üç kamptaki gündelik yaşamları aktarılıyor.

Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı, belgeselin 2015 yılında 34. İstanbul Film Festivali’nde yapılacak gösterimine “eser işletme belgesi” eksik olduğu gerekçesiyle izin vermedi. Belgeselin gösterim dışı bırakılmasına tepki olarak İstanbul Kültür ve Sanat Vakfı (İKSV), Uluslararası Altın Lale, Ulusal Belgesel Yarışmaları ve kapanış töreninin iptal edildiğini açıkladı. Ancak belgesel yurtiçinde ve yurtdışında festivallerde gösterildi.

2015 yılında, Ovacık Cumhuriyet Başsavcısı Murat Uzun’un eşi Cihan Uzun, eşinin suikast emrini veren Azad Cüngüş kod adlı Gürbüz Topçu’nun belgeselde yer aldığı, eşine ve kendisine hakarette bulunulduğu ve PKK örgütünün propagandasının yapıldığı gerekçesiyle belgesel yapımcısı, yönetmeni ve belgeselde yer alanlar hakkında Cumhuriyet Savcılığı’na suç duyurusunda bulundu. Çayan Demirel ve Ertuğrul Mavioğlu hakkında bu suç duyurusundan iki yıl sonra “terör propagandası” suçlamasıyla iddianame düzenlendi. İddianameyi. Batman 2. Ağır Ceza Mahkemesi tarafından kabul etti.

İlk davada 18 Temmuz 2019 tarihinde kararını açıklayan Batman 2. Ağır Ceza Mahkemesi, Mavioğlu ve Demirel’i ayrı ayrı 4 yıl 6 ay hapis cezasına çarptırdı.

Avukatların istinafa başvurusundan sonra 22 Şubat 2022 tarihinde karar bozuldu ve 26 Mayıs 2022 tarihinde yeniden yargılama başladı.

Yeniden yargılamada 14 Aralık 2023 günü görülen yedinci duruşmada gazeteci Ertuğrul Mavioğlu ile yönetmen Çayan Demirel’e, “örgüt propagandası yapmak” suçlamasından 1 yıl 13 ay hapis cezası verildi.