Dünyanın en fazla milyarderine ev sahipliği yapan Çin’in lüks otomobil koleksiyonculuğu kültürü hızla gelişiyor. Aslında Çin’deki lüks otomobil kültürü konusu regülasyonlar yüzünden biraz karışık. Otomotiv ithalatında, özellikle lüks ve ikinci el otomobil ithalatındaki yüksek vergiler, satın alma sınırlamaları, modifikasyon kısıtlamaları, hız ve gürültü kirliliğini önlemeye yönelik ciddi önlemler, 20 yaş üzeri otomobillerin trafikten men edilmesi bu karışıklığı oluşturan sebeplerin başında geliyor. Tüm bunlara rağmen Çin’in lüks otomobil pazarı hızla büyüyor. 2024 yılında 154,67 milyar dolar olarak tahmin edilen pazarın 2029 yılına kadar 200 milyar dolara yaklaşması bekleniyor. (Avrupa’nın lüks otomobil pazarının büyüklüğü 160 milyar dolar civarında olduğu düşünülürse bu oldukça büyük bir rakam.)
Son yıllarda Çinli otomobil koleksiyoncuları topluluğu da hızla genişlemeye devam ediyor ve koleksiyoncular çeşitli nadir ve değerli otomobilleri toplamaya büyük bir heves göstererek ciddi yatırımlar yapıyorlar. “Zhou Guanyu”nun F1’in bir parçası olması, “Goodwood Festival of Speed” ve “Le Mans 24 Hours”ın canlı yayınlarının izleniyor olması bu ilginin en büyük sebeplerinden. Çin’deki Açık Hava Otomobil Retro Festivali her geçen gün daha büyük bir ilgi görüyor.
Elektrikli araçlar (EV’ler) sürdürülebilir kalkınma trendiyle uyumlu olduğundan Çinli elektrik üreticileri, son yıllarda Alman ve Japon markalarından bazılarından 60℅’den daha fazla EV satmayı başardı. EV’lerin küresel olarak yaygınlaşması Çin lüks otomobil pazarında önemli bir faktör olarak göze çarpıyor. Çinli koleksiyoncular yabancı klasikler ve spor arabaların yanı sıra BYD, Hongqi ve Geely gibi yerli otomobil üreticilerin ürettikleri yüksek teknolojili süper otomobillere de büyük ilgi gösteriyorlar.
Çin dünyanın en çok milyarderine ev sahipliği yapan bir ülke olması nedeniyle, tüm ülkelerdeki kapitalist zenginlerin rafine zevkleri Çinli zenginleri de etkilemiş durumda ve ülkede süper otomobil ve klasik otomobil koleksiyonculuğu kültürü de yükselişte. Garajlarında ve/veya depolarında birçok otomobile sahip bu koleksiyonerlerin bir kısmı kendi yarış pistlerine de sahipler. Çoğu koleksiyoncu birbiriyle bağlantı içerisinde ve koleksiyonlarına eklemek için dünyanın dört bir yanındaki müzayedeleri tarayan ekiplere sahipler ancak ortalıkta çok gözükmemeye çalışıyorlar. Katı lisans gereksinimleri nedeniyle bu spor, lüks ve klasik otomobiller nadiren yolda görülebiliyor, bunun temel sebebi ise 20 yaşın üzerindeki tüm ithal klasik arabaların yollarda sürülmesinin yasaklanmış olması.
Buna çözüm olarak ortaya çıkan ve klasikleri Çin’li meraklılar için kendince yorumlayan (kopyalayan demek sanırım daha doğru olacak) Songsang Motor, Çin’de önemli bir topluluk olan Beijing Motor Club’dan doğdu. Çin’deki tuning şovlarında aktif olarak yer almaktaydılar ve zaman içerisinde etkileyici Harley Davidson’lar ve vintage kıyafetler, müzik kutuları ve klasik sosisli sandviç stantları gibi birçok retro Amerikan öğesini sergilemişlerdi. 1995’te bir grup araba kültürü tutkunu olarak işe başlamışlardı ve 2000’de resmen motosiklet ve klasik araba ticareti ve tuning işine soyundular. Sevdikleri Amerikan kültürünü ve tutkularını 2019 yılında bir üst seviyeye taşımaya karar verdiler ve1958 model bir Chevrolet Corvette’ten (C1) esinlenin hibrit bir retro roadster olan SS Dolphin’i tasarladılar. Songsang’ın Çin’de otomobil üretim lisansı olmadığından araç BYD’ye ürettirildi. SS Dolphin 2020 yılında Pekin Motor Show’da görücüye çıktı ve büyük ilgi gördü. Aracın satış fiyatının 598.000 yuan’a (83.000 USD) olmasını planlamışlardı ancak fiyat daha sonra 700.000 yuan’a (97.000 USD) olarak belirlendi. Otomobilin şasi, güç aktarma organları, yazılım ve bilgi-eğlence sistemlerinin hepsi BYD’den temin edilirken, Songsan yalnızca araç gövdesini tasarlamıştı. SS Dolphin, BYD’nin PHEV platformunda yer almakta ve 118 kW’lık 1.5T ICE ve 110 kW’lık bir elektrik motoruyla donatıldı. Pilin kapasitesi 16 kWh olup, yalnızca EV kullanımı söz konusu olduğunda 100 km menzil için uygun. Kombine maksimum çıkış 235 kW (315 HP) ve 535 Nm torka sahip. Otomobilde 6 vitesli bir şanzıman bulunuyor ve 0-100 km/s hızlanması 4,9 saniye.
Araca uzaktan bakıldığında “vette”yı anımsatan tüm retro unsurları görmek mümkün; jantlar, krom ızgara, kuyruk detayları, yan görünüş, kapı kolları vb. Ancak yaklaştığınızda led farlar, kaput üzerinde corvette amblemi yerinde krom bir yunus balığı gibi detaylar insanı biraz şaşırtıyor. Ancak döşemeler ve multimedya ekran eklentileriyle iç mekân oldukça farklı bir görünüm sergiliyor. Aracın hard top’unu kullanılmadığı zamanlarda bagaja yerleştirmek mümkün. Taklit bir otomobil olsa da özellikle arka görünüşü oldukça etkileyici.
Songsan; Dolphine’in hemen ardından Çinli tüketicilere yine önemli bir klasikten etkilenmiş, esinlenilmiş (araklanmış demeyelim) tasarımla yeni MPV’si SS Summer’ı sundu. Ünlü VW Type 1’i çok anımsatan aracın çıkış fiyatı 290.000 yuan (45.000 USD) olarak belirlendi. Otomobilin retro tasarımı oldukça sevimli görünüyor ve sürülebilir bir araçtan çok oyuncak bir otomobili anımsatıyor. Orijinal VW minibüsten farklı olarak ön kaporta bölümü düz değil ve ileriye doğru bir yapı sergiliyor. İç mekân düzeni 2+3+2 olarak tasarlanmış aracın ikinci sıradaki orta koltuğu yatırılabilir ve etrafına oturabileceğiniz küçük bir sehpa oluşturacak şekilde konumlanmış. Elektrikle ayarlanabilir yatar koltuklar, büyük bir LCD kontrol ekranı ve kokpit dahil bol miktardaki deri kullanımı dikkat çekici özellikler arasında. Otomobil yukarı doğru açılabilen ve kamp aracına çevrilebilmesine olanak sağlayan bir tavan tasarımına da sahip. Yuvarlak ön farlar uzaktan güzel gözükse de Dolphin gibi aracın tasarımına yakışmayan ledlerle desteklenmiş.
Otomobil çift sürgülü kapılara ve 17 inç beyaz çizgili yanakları olan retro jantlara sahip. Boyutları ise 4950/1980/1880 mm olarak karşımıza çıkıyor. Dingil mesafesi ise 2820 mm. Arkada, gerçek bir retro dokunuşu olarak monte edilmiş bir yedek lastik, cesur bir tampon ve üç parçalı camlar bulunuyor. SS Summer, 1.5L dört silindirli bir motor + tek motorlu plug-in hibrit sistemle güçlendirilmiş. Motorun maksimum gücü 235kW (320 hp) ve torku 475Nm olup 7 vitesli bir şanzımana sahip.
Çin’in yakın zamanda çiftlere üçüncü bir çocuk sahibi olma izni vermesiyle önümüzdeki yıllarda yeni MVP’lerde ve büyük SUV’larda bir patlama bekleniyor. Nio’nun yedi koltuklu ES8’i Çin’li tüketicinin bu tip ürünlere büyük ilgi gösterdiğini zaten kanıtlamış durumda. Summer bu furyayı mı hedefledi bilmesek de retro/vintage tarzı seven genç ve orta yaşlı kesim için karşı konulamaz ve farklı bir seçim olduğu kesin.
Songsan Monterey ise klasik Amerikan ruhunu Çin’in güçlü motor teknolojisiyle birleştirmiş retro bir otomobil. Otomobilin ana hatlarının tamamı 1957 Buick Roadmaster’dan esinlenilmiş. (Muhtemelen dönemin en çok kromuna sahip en parlak otomobillerinden biri olması nedeniyle bu model seçilmiştir.) Amerikan ruhunu vermek için bol bol krom kullanmaktan kaçınılmamış. Çift yuvarlak farlar ve büyük krom bir ızgara ve yine büyük bir krom tampon ön tarafta hemen dikkat çekiyor. Hot Rod tarzı devasa gösterişli jantları ise görmemek mümkün değil. Kapılardaki gizli şemsiye detayı Rolls-Royce Phantom’dan alınmış. Tavanda ön koltukların üzerine denk gelen sunroof ve arka koltuklardan bagaja doğru açılan ilginç tasarımlı bir hard top tasarım olarak oldukça farklı bir lezzet sunuyor. Yekpare koltuklar deri ve retro esintiler taşırken dashboard metal vintage esintiler taşıyan düğmeler ve büyük bir led ekranla kombine edilmiş. Motor 0-100 km arasını 3.8 saniyede alabilecek elektrikli ve benzinli iki ayrı güç ünitesine sahip. Monterey 5180 mm uzunluğunda, 2 metre genişliğinde devasa boyutlarıyla kendini göstermeyi çok rahat beceriyor.
Songsan Motors’un sahibi 40’lı yaşlarındaki Zhang Xiaolei, niş bir pazar yaratmanın zorluklarına oldukça aşina. Şirketi, ABD’de tasarlanan ve ardından Çin’de monte edilen hem klasik hem de modern stillerde motosikletler üretiyor ve muhtemelen taklit etmeyi umduğu klasik Amerikan otomobilleri ithal ediyordu. “Batılılar Çinlilerin de birinci sınıf motosikletlere çok ilgi duyduğunu bilmiyorlardı.” diyen Zhang “Çin’in motosiklet kültürü henüz emekleme aşamasında ve motosikletçiler kişiliklerini sergilemek için abartılı motosiklet tasarımları kullanıyor” diyerek devam ediyor.
Xiaolei, 1999’da özel motosikletler üretmeye başladı. Çalışmaları arasında, başrollerini Chow Yun-fat ve Donnie Yen’in paylaştığı aksiyon ve fantezi filmi The Monkey King (2014) için özel olarak yapılmış bir dizi motosiklet de yer alıyordu. Filmle ilgili olarak Xiaolei “ABD’de, istikrarlı bir hayata sahip hemen hemen her erkek bir motosiklete binmeyi veya bir kovboy olmayı hayal eder. [Örneğin, Amerikan Başkanlık yarışına katılan Wisconsin Valisi Scott Walker, Harley-Davidson motosikletlerinin hayranıdır]. Çinliler filmi Amerika pazarında tanıtmak istediklerinde, daha geniş bir kitleye hitap etmenin başlangıç noktasının motosikletler olduğuna inandık,” diyor. “Ayrıca bunun Çin ruhuyla Amerikan motosiklet kültürünün mükemmel bir karışımı olduğunu düşünüyoruz.”
Birçok motosiklet tutkunu gibi Xiaolei’nin motosiklet tutkusu da Harley-Davidson ile başladı. Bu prestijli motosikletlerden birine sahip olan ilk Çinli motosiklet tutkunlarından biriydi. Çocukluğundan beri motosikletlere tutkulu olan Xiaolei, 1995 yılında Guangdong Eyaleti, Guangzhou’da resmi olmayan bir şekilde bir Harley-Davidson 883 modeli satın aldı (Çin’de henüz yasal olarak satılmıyorlardı). 1996 yılında Los Angeles’tan Batı Amerika’daki Florida’ya kadar 10 günlük bir yolculuğa çıktı ve motosikletini modifiye etmek ve kişiselleştirmek için parçalar bulmak üzere yol boyunca Harley-Davidson mağazalarında durdu. On yıl sonra, Amerikan şirketinin 2005 yılında Çin pazarına resmen girmesinden bu yana Çin’deki Harley-Davidson sahiplerinin sayısı önemli ölçüde arttı.
Gerçek motosiklet tutkunlarının kendi özel motosikletlerini yapmaları gerektiğine inanan Xiaolei, eski tarz bir şekle sahip ve üç saniyede 100 kilometre hıza ulaşabilen özel çalışması Spider Café Racer’ı Güney Dakota’daki Sturgis Motosiklet Rallisi’ne ve Rat’s Hole Özel Motosiklet Yarışması’na götürdü. Şaşırtıcı bir şekilde, Spider Café Racer en iyi model unvanını kazandı. (Profesyonel üreticiler ve izleyiciler tarafından oylanan ödül, özel motosikletlerde dünyanın en önemli yarışmalarından biri sayılıyor.) Xiaolei, “Sonuçtan çok mutluydum. Motor festivallerine katılmak için ABD ve Avrupa’ya birçok kez seyahat ettim ve sonunda bir üretici olarak hayalimi gerçekleştirdim,” diyecekti.
Chaoyang semtinin banliyölerinde bulunan Beijing Golden Port Motor Park’ın girişinin yakınındaki SongSan World Top Cycle Müzesi aynı zamanda SongSan Motosiklet Kulübü’nün de merkezi durumunda. Müze, başta Xiaolei ve şarkıcı Yang Kun olmak üzere diğer özel motosiklet tutkunları tarafından kurulmuş. 700 metrekarelik sergi salonunda WCC (West Coast Choppers), OCC (Orange County Choppers) ve American Bobber ve American Chrome gibi ABD modelleri de dahil olmak üzere çeşitli motosikletler sergilenmekte. Koleksiyondaki en dikkat çekici motosiklet ise Nicolas Cage’in 2007 yapımı Hollywood filmi Ghost Rider’da sürdüğü orijinal motosiklet. Xiaolei, 2013 yılında ABD’de düzenlenen Hollywood film aksesuarları müzayedesinde Orta Doğu ve Avrupa’dan gelen alıcıları geride bırakarak 2.600.000 yuan (408.200 $) ödeyerek motosikletin yeni sahibi olmuştu.
Zhang, Çin’in yeni zenginlerinin klasik ürünlere pek değer vermediğini, bunun yerine giderek daha pahalı ve modern süper otomobiller satın almayı tercih ettiğini keşfetmişti. Bu nedenle Zhang bir röportajında; “Araçlarımız sadece otomobillerden anlayan insanlar içindir, parası olan ama kültürü olmayan insanlar için değil” diyecekti.
Zhang, zaman içerisinde popüler kültürü terk ederek kendisi de altkültüre geçmiş biri. Bir zamanlar bir dizi Ferrari, Porsche ve Lamborghini’ye sahipti, ancak sonunda karakterleri ve geçmiş hikayeleri nedeniyle eski arabaları tercih ettiğini keşfetti. Ona göre süper arabalar — tıpkı gençler gibi — sürekli olarak en son teknolojik ve estetik standartlara ayak uydurmaya çalışıyor, klasik modeller ise onun olgun, köklü erkeklere daha çok yakıştığına inandığı zamansız bir stile ve kaliteye sahip.
Zhang, bundan da öte, eski ürünlerin Çin’de iş yapmanın acımasız baskılarıyla karşı karşıya kalan erkekler için stres giderici oyuncaklar olduğunu söylüyor. “Herkes bir grup ilkokul öğrencisi gibi olabilir, çocuklar gibi bu basit şeylerle birlikte oynayabilir,” diyor. Eski araç tutkunu arkadaşlarının çoğunun adını veya mesleki geçmişini bile öğrenek istemiyor, gerçek dünyanın formalitelerinin kapıda bırakılmasını savunuyor.
Zhang’ın ailesinin büyük mobilya işletmesi tarafından desteklenen klasik otomobil girişimi şimdilik yılda birkaç milyon yuan zararla çalışıyor, ancak Zhang Çin’de klasik tarzda araçlar için gelecekte bir pazar olacağından emin. “Herkes yeni zengin oldu” diyor. “Neyin iyi olduğunu bilmiyorlar, bu yüzden bilgili, bu kültürü anlayan, bunu yavaş ama emin adımlarla yayabilecek insanlara ihtiyaçları var.” Ayrıca “Made in China” etiketinin prestijini artıran Huawei ve Haier gibi markalara da işaret ederek vizyonunu bu doğrultuda şekillendirdiğini söylüyor.
Songsan tasarımı otomobiller özellikle Avrupa ve Amerika’daki klasik otomobil tutkunları için muhtemelen oldukça rahatız edici geliyordur. Kopyalanmış, deforme edilmiş klasik tasarımların “kitsch” denilebilecek tarzda yorumlanmaları Ortodoks bir bakış açısına sahip olanlar için oldukça kafa karıştırıcı olsa da, Çin gibi oldukça farklı bir kültüre ve regülasyonlara sahip bir toplumdaki klasik otomobillere ilgi duyanlar için iyi bir alternatif oluşturuyor.