OPMM ve Sürdürülebilirlik

Ortak Politikalar Mutabakat Metni. Merak etmeyin, ne göklere çıkartacağım ne de yerin dibine batıracağım. Satır satır okunmayı hak eden bir metin bence. Biz OPMM ve sürdürülebilirlik konusuna bir göz atalım…

Eski bir alışkanlık…

Herhangi bir metni, okumadan, incelemeden eleştirmek doğru olmaz. En azından sorumluluk sahibi bireylerin, içinde bulunduğumuz süreçte, ayrım gözetmeden bütün partilerin bu tip kamuoyuna açık metinlerini okumaları gerektiğine inanıyorum. Ne yazık ki ben detaylı okumamı bitiremedim henüz; sadece kendi uzmanlık alanım çerçevesinde, sürdürülebilirlik penceresinden hızlıca bir gözden geçirme yaptım.

Bir de bunu yaparken gözüme çarpan bazı unsurları da, meraklısı biraz daha detaylı incelesin diye paylaşayım dedim. Bu da uzun yıllar yaptığım medya araştırmaları sırasında kullandığım içerik analizi yönteminden kalan kötü bir alışkanlık. Maksadını aşan bir yorum olursa, samimiyetli emeği geçenlerden ve bu yazıyı okuyan siz değerli okurlardan peşinen özür dilerim.

Temel sürdürülebilirlik konuları…

Sürdürülebilirlik çoğunlukla ve sadece “çevre” ile ilgili bir konu sanılıyor. Aslında dönüşüm yaşayan dünyada cari kullanımı ile sürdürülebilirlik, kapitalizmin yeni ekosistem anlayışını çok boyutlu şekilde ele alan bir fenomen. Çok kabaca, kamu ve iş yönetiminde faaliyetlerin çevresel, sosyal ve yönetimsel yeni doğrulara uygun olarak icra edilmesine odaklanıyor diyebiliriz.

Bu boyutu ile ele aldığımız halde, OPMM’nin sürdürülebilirlik kapsamında birçok konuya değindiğini görüyoruz. OPMM’nin ana başlıkları dahi bunu söyleyebilmemiz için yeterli:

• “Hukuk, Adalet ve Yargı” ile temel insan haklarının,
• “Kamu Yönetimi” ile küresel uyumluluğunun,
• “Yolsuzlukla Mücadele, Şeffaflık ve Denetim” ile hesap verebilirliğin,
• “Ekonomi, Finans ve İstihdam” ile iş anlayışı ve gelir dağılımı değişikliğinin,
• ”Bilim, Ar-Ge, Yenilikçiilk, Girişimcilik ve Dijital Dönüşüm” ile bilgiyi üretim ve erişimin,
• “Sektörel Politikalar” ile kalkınma ve iklim konusunun,
• “Eğitim ve Öğretim” ile toplumsal niteliğin artırılmasının ve
• “Sosyal Politikalar” ile kapsayıcılığın geliştirilmesinin

ele alınmış olması, sürdürülebilrilik içeriği ile örtüşüyor. Bu başlıkların altında dikkate değer tespitlerin ve bazı çözüm önerilerinin yer aldığını kabul etmek gerekir.

Ancak, başlıklar içeriksel olarak incelendiğinde bazı konularda hala küf kokan cümleler ve inanışlar da dikkatimizi çekiyor. Artık küresel ölçekte can çekişen ölçek ekonomisinin korunmaya çalışılması, fosil yakıtlardan çıkışın ötelenmesi, kalkınmada sürekliliğin nereden kaynaklanacağı pek belli olmayan “sıçrama”dan beklenmesi gibi açık kalan konular da bulunuyor.

Metnin bazı kısımları oldukça detaylı açıklamalar içerirken, bazı bölümlerinin üstün körü yazılmış olması insanda biraz kolaj duygusu yaratıyor. Elbette, çok sayıda kişinin katkı sağladığı, bir an önce yayınlamak arzusu ile elden çıkartılan metinlerde bu tür sorunlar yaşanabiliyor. Ancak Türkiye’yi yönetmeye ve geleceğini biçimlendirmeye aday bir yapının metninde bu durumu mazur görmek pek mümkün değil.

Kendi konumuza dönersek, OPMM’nin otuz sekiz cümlesinde “sürdürülebilirlik” kelimesi geçiyor. Meraklısı hemen kontrol eder ve kırk iki sayısını bulur. Bunun nedeni, dört cümlenin aynı şekilde iki farklı bölümde tekraren geçmesi. Sadece sürdürülebilirlik kelimesinde bu durum geçerli olunca, raporda ne kadar tekrar olduğunu da merak ediyor insan tabi. Bir kısmı biçimsel zorunluluktan, bir kısmı da yazacak farklı bir şey bulamamaktandır herhalde.

Kelimenin geçtiği cümlelerin yaklaşık yarısında “ifade”sürdürülebilirlik” yukarıda tanımladığım fenomen olarak değil, ancak isim fiil olarak kullanışmış. Dolayısı ile tüm metnin sürdürülebilirlikten sadece bu cümleler ile sınırlı olarak bahsettiği düşünülmesin. Sürdürülebilirliğin önemli başlıklar arasında yer alan, etik, eşitlik, kapsayıcılık, iklim değişikliği, emisyonların azaltılması, suyun ve doğal çevrenin korunması, biyoçeşitlilik gibi konular metnin içinde yer alıyor. Yeterli mi, pek değil. Ancak dikkate alınmış olması memnun edici.

Meraklısı için, bu yazının sonunda bahsi geçen cümleleri sayfa numaraları ile birlikte incelemeniz için sıraladım. Dilerseniz göz atabilirsiniz.

Diyemediklerimiz…

Bir de adı anılmayanlar var. Aslında içerik olarak belirli ölçülerde değinilse de “Sosyal Devlet”, “İş Cinayeti”, “Kadın Cinayeti”, “Çocuk İşçiliği”, “Grev”, “Vicdani Red”, “Alevi”, “Orantısız Güç”, “Lgbt” ve “Kürt”gibi devlet ağzı için sakıncalı kelimelerin metinde yer almadığını görüyoruz.

Şimdi buna mı taktın diyeceksiniz. Metin, cinsiyet, din, dil ve benzeri konularda ayrımcılığa standart cümle ile karşı çıkarak, eşitlik ve kapsayıcılıktan bahsediliyor olsa da, metinde “Kürt” diyemiyoruz. Buna karşılık “Türk Vatandaşı Gençler” veya “Türk Gençleri”ni önemseyip “Türk Bilim Dünyası” ile gurur duyarken “Türk Sanatçı”ları ile “Türk Vatandaşı E-Sporcu”ları destekliyor, “Türk Mitolojisi” nin gelişimi için çaba sarfediyoruz. Ekonomide “Türk İş İnsanları”nın sahip olduğu “Türk Şirketleri”nin “Türk Malı” ürünlerini “Türk Sahipli Filomuz”un “Türk Vize Sistemi” ile önünü açarak dünya ile buluşturuyoruz. Dünyada ise “Kıbrıslı Türkler”in haklarını koruyor, “Türk Devletleri Teşkilatı”nı güçlendiriyoruz. Gelişimimiz için “Türk Tasarım Danışma Konseyi” ile “Türk Hemşireler Birliği” gibi örgütleri kuruyoruz.

Diğer yandan metnin önemi bir bölümünde olduğu gibi, yukarıdaki ifadelerin tamamını “Türkiyeli” olarak da dile getirmenin mümkün olduğunu sizler de fark edebilirsiniz.

Başta da söylediğim gibi, böyle bir metni eleştirmek için daha detaylı olarak okumak, analiz etmek, tutarlılığını irdelemek gerekir. Biz sadece hızlı bir gözden geçirme yaptık. Kalın sağlıcakla.

OPMM’de “sürdürülebilirlik” geçen cümleler…

Sayfa 011, “Ortak Politikalar Metnimizde yer alan somut adımlarla, Cumhuriyetimizin ikinci yüzyılında güçlü, özgürlükçü, demokratik, adil bir sistem inşa etmeyi; kamu yönetimini liyakat, hukuka uygunluk ve şeffaflık ilkelerine göre vatandaş odaklı bir biçimde yapılandırmayı; yeşil dönüşümü ve dijital devrimi merkezine alan yeni bir sürdürülebilir, kapsayıcı kalkınma stratejisiyle Türkiye’yi ‘’Orta Gelir Tuzağı”ndan kurtarıp ‘’Yüksek Gelirli Ülkeler” arasında sağlam ve kalıcı bir konuma getirmeyi; cinsiyet, etnik köken, din, dil, yerleşim yeri, sağlık durumu, sosyo-ekonomik koşulları ayırt etmeden, fırsat eşitliğini garanti altına alan kapsayıcı bir eğitim sistemi kurmayı; gelecek nesillerin “ekosistem hakkı”nı anayasal güvence altına almayı; aşırı yoksulluğu sıfırlamayı, hiçbir vatandaşımızı geride bırakmamayı ve ülkemizi güvenilir, güçlü ve etkili bir uluslararası oyuncu konumuna getirmeyi taahhüt ediyoruz.” (Önsöz)

Sayfa 017, “Verimlilik, yüksek katma değer ve rekabetçiliğe dayalı sektörel politikalarımızla üretim yapısını ithalata bağımlı olmaktan kurtaracak ve ekonomimizi sürdürülebilir bir dış denge yapısına kavuşturacağız.” (Ekonomi, Finans ve İstihdam; ayrıca Temel Ekonomik Hedefler, Syf. 75)

Sayfa 019, “Sermayenin tabana yayılmasını sağlayacak, uzun vadeli kaynakları özellikle Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları’nın gerçekleştirilmesine dönük şirketlere yönlendireceğiz.” (Ekonomi, Finans ve İstihdam)

Sayfa 023, “Teşvik ve destekleri; üretim zincirinin bütünselliği, ölçek ekonomisi, verimlilik, dijital ve yeşil dönüşüm, küresel rekabet ortamı, net katma değer, sıçrama ve büyüme potansiyeli, kayıtlılığa özen gösterme, finansman, kurumsal kapasite, bölgeler arası gelişmişlik farklarını azaltma ve sürdürülebilirlik unsurlarını dikkate alan bütüncül bir yaklaşımla sunacağız.” (Sanayi ve Teknoloji, Savunma Sanayi; ayrıca Sanayi ve Teknoloji, Syf. 124)

Sayfa 036, “Eczacılıkta ilaç fiyat kararnamesini üretim, dağıtım ve satış aşamasındaki sorunları giderecek, ilaç bulunamamasını önleyecek ve aynı zamanda finansal sürdürülebilirliği sağlayacak bir anlayışla gözden geçireceğiz.” (Sağlık)

Sayfa 038, “Spor sektöründe sürdürülebilir ve yenilikçi sigorta ve finansman modellerini teşvik edeceğiz.” (Gençlik, Spor ve Uyuşturucuyla Mücadele, ayrıca Spor, Syf. 222)

Sayfa 041, “Şangay İşbirliği Örgütü, ASEAN gibi örgütlerle ilişkilerimizi gerçekçi ve sürdürülebilir bir zeminde değerlendireceğiz.” (Dış Politika, ayrıca Dış Politika, Syf. 232)

Sayfa 043, “Bu süreçte etkin ve katılımcı bir yasama, istikrarlı, şeffaf ve hesap verebilir bir yürütme, bağımsız ve tarafsız bir yargı ile kuvvetler ayrılığının tesis edildiği “Güçlendirilmiş Parlamenter Sistemi” ve üretimde verimliliği, yenilikçiliği ve rekabet gücümüzü tahkim eden, tarım, enerji, savunma sanayi, sağlık gibi kritik alanlarda arz güvenliğini tesis eden, nitelikli, kaliteli istihdam imkânlarını artıran, büyüme sürecinde herkesi kucaklayan, refahın adil paylaşımını sağlayan, çevre başta olmak üzere, sürdürülebilirliği bütün boyutlarıyla ele alan “Yeni Nesil” bir kalkınma stratejisini beraberce hayata geçirme kararlığımızı ortaya koyduk.” (Giriş)

Sayfa 075, “Son yıllarda ciddi biçimde kötüleşen kamu mali dengelerini kontrol altına alacak, borç ve faiz yükünün sürdürülebilir seviyelerde tutulmasını sağlayacağız.” (Temel Ekonomik Hedefler)

Sayfa 075, “Yeşil dönüşümü ve dijital devrimi merkezine alan sürdürülebilir ve kapsayıcı bir kalkınma stratejisiyle ve yatırım, istihdam, verimlilik ve teknoloji eksenli bir dönüşümle Türkiye’yi ‘’Orta Gelir Tuzağı”ndan kurtarıp ‘’Yüksek Gelirli Ülkeler” arasında sağlam ve kalıcı bir konuma getireceğiz.” (Temel Ekonomik Hedefler)

Sayfa 085, “Sermaye piyasasının gelişimini destekleyerek sermayenin tabana yayılmasını sağlayacak, uzun vadeli kaynakları özellikle Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları’nın gerçekleştirilmesine dönük şirketlere yönlendireceğiz.” (Finans Sektörü Politikaları, Syf. 85)

Sayfa 087, “Yeşil finansman, sürdürülebilirlik projeleri ve sosyal yatırımlar için finans sektörü uygulamalarının uluslararası mutabakat, standartlar ve çeşitlenmiş ürünlerle düzenlemesini ve denetlenmesini sağlayacağız.” (Finans Sektörü Politikaları)

Sayfa 089, “Ekonomide güven ve istikrar ortamını tesis ederek, yatırım ortamını iyileştirerek sürdürülebilir büyümeyi ve insan onuruna yaraşır gelir sağlayan istihdam artışını destekleyeceğiz.” (İstihdam ve İşsizlikle Mücadele Politikaları)

Sayfa 102, “Yeni iş fikirlerinin geliştirilmesi, sürdürülebilirliğin sağlanması ve ayakta durabilen bir işletme altyapısı oluşturulması için işletmelere girişimcilik eğitimleri ve girişimciliğe yönelik destekler sağlayacağız.” (Girişimcilik)

Sayfa 113, “Tarımsal destekleri üretimi ve verimliliği esas alan, havza bazlı, bölgeler arası farklıkları gözeten, sürdürülebilir ve etkin bir biçimde uygulayacağız.” (Tarım)

Sayfa 116, “Denizlerimizde ve iç sularımızda sürdürülebilir su ürünleri yetiştiriciliğini ve avcılığını destekleyeceğiz.” (Tarım)

Sayfa 124, “Çevreci ürünler ve sürdürülebilir üretime yönelik özel finansman yöntemleri geliştirecek ve bu alanda uluslararası finansman imkanlarından daha fazla yararlanılmasını sağlayacağız.” (Sanayi ve Teknoloji)

Sayfa 133, “Sürdürülebilir madencilik politikaları ile sanayiinin ihtiyacı olan hammaddeyi yerli kaynaklarla sağlayacağız.” (Madencilik)

Sayfa 137, “Limanlarımızda muhtelif kurumlar tarafından verilen gümrük, polis, turizm, kılavuzluk, römorkörcülük, gemi trafik, sağlık ve benzeri hizmetlerin rekabetçi, verimli, sürdürülebilir, emniyetli, güvenli ve çevreci olarak tek elden yürütülmesi için Liman Başkanlıklarının yetkisini artıracağız.” (Ulaştırma)

Sayfa 138, “Yükselen ticaret rotalarına uygun yeni liman konumları belirleyecek; mevcut limanların kendilerini etkileyen dijitalleşme, sürdürülebilirlik ve artan gemi kapasitesi gibi trendlere uyumuna yönelik teşvik ve destek mekanizmaları geliştireceğiz.” (Ulaştırma)

Sayfa 142, “Ekonomimizin sürdürülebilirliğini sağlamak, rekabetçiliğimizi artırmak ve olası ticaret ve yatırım kayıplarını bertaraf etmek üzere Yeşil Mutabakata Hızlı Uyum Programı hazırlayacak ve uygulayacağız.” (Dış Ticaret Politikası)

Sayfa 142, “Etkin ve sürdürülebilir nitelikte yurt dışı ticari ilişki ve iş birliği ağı oluşturulmasını, piyasa imajının yükseltilmesini sağlayacak ürün denetim ve güvenliğine ilişkin “Türk Malı” etiketli “Kalite Güven Belgesi’nin düzenlenmesine yönelik hukuki altyapı oluşturacağız.” (Dış Ticaret Politikası)

Sayfa 149, “Başlatacağımız yerel turizm meclis ve şuralarının çıktılarını da dikkate alarak tüm paydaşların katılımıyla yeni bir perspektifle, yeşil, sürdürülebilir, koruma-kullanma dengesini gözeten Turizm Stratejisi ve Master Plan hazırlayacağız.” (Turizm)

Sayfa 151, “Bireysel seyahatlere hitap eden butik, temalı, küçük kapasiteli, sürdürülebilir ve çevreye saygılı otellerin inşa edilmesini destekleyeceğiz.” (Turizm)

Sayfa 157, “Bölgelerin kimliklerine ve karakterlerine uygun festivallerin gelenekselleşmesini ve gelenekselleşmiş festivallerin de sürdürülebilirliğini sağlayacağız.” (Kültür)

Sayfa 160, “Tüm kamu ve özel sektör çalışanları ile vatandaşlarımıza iklim değişikliği ve sürdürülebilirlik üzerine eğitimler verecek, okul öncesi eğitimden başlayarak bireylerde pratik alışkanlıklar oluşturmayı hedefleyen güçlü bir çevre bilinci verilmesini sağlayacak, bu alanlardaki eğitimi Milli Eğitim Bakanlığı müfredatına zorunlu dersler olarak ekleyeceğiz.” (İklim Değişikliği, Doğa Hakları ve Çevre)

Sayfa 161, “Sürdürülebilir ve geri dönüşümlü ürünlerin üretilmesini ve kullanılmasını yaygınlaştıracağız.” (İklim Değişikliği, Doğa Hakları ve Çevre)

Sayfa 162, “Organize sanayi bölgelerinde sürdürülebilir bir anlayışı hâkim kılmak için bir tesisin atığını diğer tesisin girdi olarak kullanacağı endüstriyel bir simbiyozun oluşturulmasını teşvik edeceğiz.” (İklim Değişikliği, Doğa Hakları ve Çevre)

Sayfa 166, “Havza bazında ekolojik ve sürdürülebilir su yönetimi anlayışını benimseyecek, buna uygun taşra teşkilatı oluşturacağız.” (Su Yönetimi)

Sayfa 168, “Bilgi-iletişim teknolojileri ve akıllı uygulamalarla hayatı kolaylaştıran, refah düzeyi yüksek, sürdürülebilirlik ilkelerine uygun, tarihsel zenginliğini koruyan, turizm, tarım, lojistik, teknoloji ve sanayi sektörlerinde uluslararası kentlerle rekabet edebilecek, afetlere dayanıklı, güvenli, katılımcı, doğaya saygılı, gelecek nesillere gönül rahatlığı ile bırakabileceğimiz ve sağlıklı, mutlu ve marka şehirler inşa edeceğiz.” (Kentleşme)

Sayfa 170, “Güvenli, akıllı ve sürdürülebilir ulaşımın sağlanması için Akıllı Ulaşım Sistemleri uygulamalarını yaygınlaştırarak trafik güvenliği ve seyahat konforunun iyileştirilmesini ve kesintisiz trafik akım koşullarını sağlayacağız.” (Kentleşme)

Sayfa 172, “Afet yönetimini Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri 2030 ve Sendai Afet Risk Zararlarını Azaltma Çerçevesi’ne uygun bir biçimde yürüteceğiz.” (Afet Yönetimi)

Sayfa 183, “Üniversitelerin, Senatolarınca önerilen ve akademisyenler tarafından oylanan; akademisyenler, mezunlar, öğrenciler, yerel yönetimler, iş dünyası, meslek örgütleri ve halktan temsilcilerden oluşan bir üst kurul tarafından çoğulcu, katılımcı ve sürdürülebilir bir vizyonla yönetilmesini sağlayacağız.” (Yükseköğretim)

Sayfa 198, “Özel bakım gerektiren engel durumları için sürdürülebilir, güvenli ve yüksek standartlar için devlet desteği sağlayacağız.” (Engelliler)

Sayfa 198, “Özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerine yönelik gerçekçi ve sürdürülebilir bir destekleme programı oluşturacağız.” (Engelliler)

Sayfa 201, “Uzun dönemli bakımın finansmanı için sürdürülebilir mekanizmalar oluşturacak, yaşlı bakım sigortasını hayata geçireceğiz.” (65 Yaş ve Üzerindeki Vatandaşlarımız)

Sayfa 211, “Eczacılıkta ilaç fiyat kararnamesini üretim, dağıtım ve satış aşamasındaki sorunları giderecek, ilaç bulunamamasını önleyecek ve aynı zamanda finansal sürdürülebilirliği sağlayacak bir anlayışla gözden geçireceğiz.” (Sağlık)

Sayfa 211, “Spor Bilimleri Fakülteleri Dekanlar Konseyi ile işbirliği içinde kalıcı ve sürdürülebilir projeler hazırlayacağız.” (Spor)

Görsel : Hello I am Nik, unsplash.com