Cumhuriyetimizin 100. Yılını kutlayacağımız 29 Ekim’e sayılı günler kala Birlikte Sağ Salim’de Hakan Aytekin ve Elif Sungur Yasin Ali Türkeri’nin belgesel filmi Başka Tren Gıdı Gıdı üzerine konuşuyor.
Film, 1937’de Mustafa Kemal Atatürk’ün bizzat katıldığı bir törenle açılan Sümerbank Nazilli Basma Fabrikası’nın hikayesine odaklanıyor. Kendi kendine yetmek isteyen genç Türkiye Cumhuriyeti devletçilik ilkesi gereği ülkenin dört bir yanında pek çok fabrika kurmuş. Nazilli’deki fabrika da bunlar arasında. Amaç hem sermaye birikimini sağlamak hem de modern yaşam kültürünü oluşturmak için başat konumda görülen işçi sınıfının milli kalkınma hamlesindeki yerini almasını sağlamak.
Adı Gıdı gıdı, bu tren başka tren…
Yönetmen fabrikanın hikayesini anlatırken, işçileri fabrikaya getirip götüren küçücük bir trene odaklanmış, adı Gıdı Gıdı. Lokomotifin fabrikaya işçileri taşırken zorlandığı yerlerde çıkardığı sese benzeterek yöre halkı vermiş bu ismi.
Güle güle fabrikalar
Fabrika artık kapalı. Bir zamanlar bu trenin baş makinisti olarak çalışan Hüseyin Karasoy “Cumhuriyetin yapıcılığı “ diyor. Atatürk’ün her fabrika bir kaledir dediği gibi…
Yönetmen 1937’de kurulan, zamanında çalışanlarıyla ve onların aileleriyle 20.000 kişinin yaşamına etki eden Nazilli dokuma ve basma fabrikasında çalışanlara yöneltmiş kamerasını. Fabrika kapanmış olsa da çalışanların ve onların ailelerinin zihninde capcanlı. Fabrikada üretilenlerin kalitesi, güzelliği hala gurur vesilesi bu insanlar için, yazık oldu diyor makinist fabrikanın kapatılmış olmasına.
Gıdı gıdı, fabrika için bestelenen bir marşta da yerini almış. Bestesi Arif Sami Toker’e güftesi ise Sevim Toker’e ait olan rast makamındaki Nazilli Sümerbank Marşı filme ayrı bir güzellik katıyor.
Atamız kurmuştu bu fabrikayı
Yıl bir dokuzyüz otuz yedi yılı
Nazilli Sümerbank olmuştu adı
Yurdumun böylece oldu muradı
Nazilli’nin çiçeğidir basmalar
Basmalar, işçinin alınteridir basmalar
Gıdı gıdı gıdı gıdı
İşçileri götürür cici tren
Gıdı gıdı gıdı gıdı
İşçileri götürür cici tren
Renklenir dünyamız bu basmalarla
Şarkılar söylenir hep tezgahlarda
Yaşar hep gönüllerde hep anılarda
Yaşar hep gönüllerde hep anılarda
Nazilli’nin çiçeğidir basmalar
Basmalar, işçinin alınteridir basmalar
Belgesel film Başka Tren Gıdı Gıdı 2018’de çekilmiş, iyi ki de çekilmiş, iyi ki belgesel sinema var, Hakan Aytekin’in deyimiyle.
Cumhuriyetimizin 100. yaşı kutlu olsun.