Zaman ve mekânın mükemmel birleşimi ev… Konut, apartman, villa, vb. mimari yapılar barınma alanlarını ifade ederken “ev” yaşam alanını ifade ediyor. Sevinci, acıyı, umudu, hayal kırıklıklarımızı içinde yaşıyoruz, dış dünyaya karşın duygularımıza güvenli duvarlarıyla siper oluyor. Bazen depresyon hırkasıyla bazen pijamalarımızla özgürlüğün tadını çıkarıyoruz. Misafir geleceği zaman çok salaş görünmeyelim ama çok şıklık da abartı kaçabilir diyoruz. Ancak yine şıklık çıtasını zorluyoruz. Huyumuz bu. Eve gelen evin bir parçası oluyor. Sofraya bir tabak koymak fedakarlıkların, dayanışmanın en güçlü ifadesi oluyor. Misafirperverlik ev sahipliği kadar etkili gelmiyor örneğin. Ev sahipliği yapmak aileye kabul, bir grubun içtenlikle kabul görmüş parçasına dönüşmek demek. Ev sahipliği en güzel porselen tabakların sunulması, yatılı konuklara kullanılmamış tertemiz çarşafları vermek, misafirlere kendi evlerinin konforunu yaşatmaya adanmak demek.
Ev, kalenizdir…
Ev dışarda ejderhalarla savaşıp kaçtığınız sakin kaleniz, her türlü maceraya karşın korunaklı sığınağınız. Ev aidiyet duyduğunuz yer. Siz de eve aitsiniz. Bölümleri belli, görevleri belli bir sistemler bütünü. Yemek odası, yatak odası, oturma odası, her şey net ve kesin. Kuvvetler birbirinden ayrı. Banyoda yemek yiyemediğiniz gibi, oturma odasında uyumak sadece sürdürülemeyecek küçük bir afacanlık. Evin huzuru her şeyden üstün. Ses seviyesi evin içindekilerin oluşturduğu kollektif ses kadar. Altı bir matem havası üstü ise rahatsız edici bir gürültü. Doğu toplumlarında farklı bir desibelde, batı toplumlarında farklı. Akdeniz çevresi nispeten birbirine benzer. İtalyan bir aile ile Antakyalı bir ailenin yemek sohbetlerindeki hareketli coşku ziyadesiyle benzerdir. Ancak belirli sınırlara uymamak otoriteler tarafından hemen tespit edilir ve gereken yapılır. Bazen kaş göz bazen oda hapsi. Ve güzel evlerde cezalar bile adildir.
Ayrıca evler sadece kendi başlarına değerlendirilmez. Çünkü evlerin sınırları sokakları oluşturur. Toplumun beraber olduğu, ev kurallarından biraz daha farklı kuralların hüküm sürdüğü sokaklar evlerin ortalama kültürünü yansıtır. Ve sokaklar da kentleri oluşturur. Böylece evdeki huzur ve neşe, sokağa ve kente taşar. Hatta taşmak belki yanlış bir ifade. Evdeki huzur ve neşe kentteki huzur ve neşeyi yaratır.
Ev, sorumluluktur…
Evde sorumluluklar paylaşılır. Basmakalıp laflarla evde yemeği anne yapar, parayı baba kazanır gibi değil. Öyle kalıplar gelişmeye dirençli, evrensel insan haklarından nasibini almamış evimsi yapılarda olur. Evde ise birey sorumluluğunu yerine getirmeyi eve bir katkı, toplam yaşam kalitesine yaptığı bir hizmet olarak düşünür. Ekmek almaya sadece küçük kardeş gönderilmez. Büyük kardeş gittiğinde küçük kardeş de sofraya tabakları dizmesini bilir. Temizlikte herkes işin ucundan tutar, biri toz alır biri yerleri siler. Evde işler bir şekilde yoluna girer.
Komşuluk ilişkileri de önemlidir evde. Ortak alanlar hassas bir şekilde kullanılabilir. Giriş çıkışlarda güler yüzle selamlaşılır. Bir sorun olduğunda kurallar çerçevesinde çözülür ve kin güdülmez. Bazen minik bir bebek fazlaca ağlayabilir, hoşgörü içinde tolerans gösterilebilir. Tepkisellikten ziyade durumsallık ve mantık ön plana alınır. Komşularla huzur eve de ferahlık katar.
6 Şubat depreminde binlerce aile bu duygulardan uzak. Evin ifade ettiklerine tekrar ne zaman kavuşurlar meçhul. Huzur, sükûnet, kanepede uzanmak, bir sıcak duş çok ama çok büyük lüksler. Olmadığında ne denli eksikliğini yaşadığınızı tahmin bile edemeyeceğiniz ayrıcalıklar. Evin ayrıcalıklarından mahrum büyük bir belirsizlik. Kurumların ve kişilerin yetersizliği, sistemin hala çalışamaması ve üstüne sığınağınızın olmaması. Evsizlik insana ait ne kadar değeriniz varsa yok olması anlamına geliyor. Zaman ve mekândan kopuyorsunuz.
Cumhuriyetimizin 100.yılı için başladığım yazı evsizlik kelimesinin ağırlığı altında savruldu, durdu. Evin güzelliği, özelliği, harikalığı ve hissettirdikleri karşısında evin olmadığında yaşadığın hüsran ve kimsesizlik hissi korkunç bir duygu. Evsiz ve Cumhuriyetsiz kalmama dileklerimle.. Ve YAŞASIN CUMHURİYET!