- 1 – 15 Mart 2023 Raporu
- 1 – 15 March 2023 Report
Mart ayının ilk yarısında sanat özgürlüğüne dair neler oldu?
Depremzedelerle dayanışma etkinlikleri devam ediyor
DasDas, İhtiyaç Haritası ve Zorlu PSM, 6 Şubat depremlerinden etkilenen depremzedelerin ihtiyaçlarına katkıda bulunmak amacıyla, 30 Mart’ta “Dayanışma Sahnesi” etkinliği düzenliyor. Zorlu Performans Sanatları Merkezi’nde gerçekleşecek yardım gecesinden elde edilecek gelir, deprem bölgesindeki eğitim materyalleri ve eğitimle ilgili oluşacak ihtiyaçların karşılanması için İhtiyaç Haritası’na aktarılacak. Ancak etkinlik biletlerinin çok pahalı olması ve etkinliğin, daha önce afet toplanma alanı olan araziye yapılan Zorlu PSM’de yapılacak olması, sosyal medyada birçok sanatçı ve halk tarafından eleştirildi.[1] Bunun üzerine Şarkıcı Ceylan Ertem de etkinliğe eleştirdiği açıklamasında konsere katılacak Jakuzi adlı grubun etkinlikten çekildiğini duyurdu.[2]
İBB Şehir Tiyatroları deprem nedeniyle ara verdiği oyunlarına 1 Mart itibariyle yeniden başladı. Mart ayında dokuz çocuk oyunu sahneye koyacak olan Şehir Tiyatroları’nın Eğitim Birimi, depremden etkilenen çocuklar için “Çocuklar El Ele Hediyeler Umuda ve Kardeşliğe” adlı kitap ve oyuncak bağış kampanyası düzenliyor.[3]
İzmir’in bağımsız sanatçıları depremzedeler için dayanışma konseri düzenledi. İzmir Nazım Hikmet Kültür Merkezi’nde 4-5 Mart tarihlerinde düzenlenen konserden elde edilen tüm gelir deprem bölgesine gönderilecek.[4]
Türkiye Yayıncılar Birliği de “Bu zor günleri kenetlenerek, dayanışma ile atlatacağız” ibaresiyle paylaştığı bir bildiriyle, TÜYAP Fuarcılık Grubu ve Türkiye Yayıncılar Birliği olarak 11-19 Mart 2023 tarihleri arasında düzenlenecek 25. İzmir Kitap Fuarı’nda kitap bağışı kampanyası ‘Askıda Kitap’ organize ettiklerini belirtti.
Sanat Kritik, deprem bölgesindeki kadınların ihtiyaçlarını gidermek için bir “bağış atölyesi” düzenliyor. Yürütücülüğünü Senem Timuroğlu’nun üstlendiği atölye 14 hafta sürecek.
Barış Atay, Nihat Mugil, Alican Aslanyürek, Mişel Kocamahhul ve İrfan Akpınar’dan oluşan Mengene grubu, Maraş ve Hatay merkezli depremlerin ardından Türkiye ve Avrupa’da dayanışma konserleri serisi başlatacak. İlk konserlerinin gelirini depremzede çocukların eğitim masrafları için Türkiye Eğitim Gönüllüleri Vakfı’na (TEGV) bağışlayacağını duyuran grup, 14 Mart Salı akşamı İstanbul İF Beşiktaş’ta sahne alacak.[5]
Gülşen üçüncü kez hakim karşısına çıktı
Şarkıcı Gülşen’in, imam hatiplilere hakaret ettiği gerekçesiyle yargılandığı davanın üçüncü duruşması 1 Mart’ta gerçekleşti. Savcı, Gülşen’in “halkı kin ve düşmanlığa tahrik” suçundan 3 yıla kadar hapsini talep etti. Gülşen’in avukatlarının ek süre talebine karşılık dava 3 Mayıs’a ertelendi. Sanatçının avukatı, “Müvekkilim için ‘katli vaciptir’ diyen şahsa takipsizlik kararı verilmiştir. Ama müvekkilim yatarı olmayan bir suçtan tutuklanmıştır. Adalet karşısında herkes eşittir. Bu hukuki ilkelerin müvekkilime de uygulanmasını istiyoruz” diyerek görüş bildirdi.[6]
Şair Ataol Behramoğlu hedef gösterildi
Şair ve yazar Ataol Behramoğlu, sosyal medya hesabından XIV. Louis’nin “Devlet benim” sözünün ardından başının kesildiğini, kendini devlet sanan Hitler’in “sığınağında kendini sokan akrep gibi can verdiğini” ve Mussolini’nin ters asıldığını belirten paylaşımlarda bulundu. Bunun üzerine AK Parti İstanbul İl Yönetim Kurulu’ndan Servet Yazıcı, “Ataol Behramoğlu gibi şeylerle (insan demedim) sonuna kadar kutuplaşmaya devam edeceğiz! Bunlarla uzlaşılmaz mücadele edilir!” şeklinde tepki verdi. AK Parti İstanbul İl Başkan Yardımcısı Halime Kökçe gibi pek çok isim ve Misvak, Yeni Akit gibi gazeteler Behramoğlu’nu hedef göstermeye başladı. İktidara yakın isimler, şairin devlet başkanını tehdit ettiği gerekçesiyle tutuklanması yönünde sosyal medya kampanyası başlatırken Behramoğlu, “Ben ne diye birilerini tehdit edeyim? Benim ordum ya da silahım mı var? Dolayısıyla bunu demagoji haline dönüştürerek göz korkutmak istiyorlar. Ancak bizim sesimizi kısamazlar. Biz ülkemiz için, yurdumuz için, demokrasi için, halkımız için barış ve güzellik için konuşmaya devam edeceğiz” ifadelerini kullandı.[7]
Melih Gökçek, oyuncu Orhan Aydın’ı hedef gösterdi
AKP’li eski Ankara Belediye Başkanı Melih Gökçek, Twitter hesabından oyuncu Orhan Aydın’ı hedef gösterdi. Gökçek, “Orhan Aydın… ‘Kentsel dönüşüm’ yapılacak olan yerlerin insanını örgütlemiş, kentsel dönüşüme karşı halkı provoke etmişti. Şimdi ise Kızı Hatay’da depremde ölmüş ve devleti suçluyor. Bunlar ikiyüzlü adamlar. Mesleği tiyatroculuk olunca böyle oluyor” diyerek Aydın nezdinde tüm tiyatro sanatçılarına da hakaret etmiş oldu.
Müzisyen Onur Şener cinayeti: Davada tanıklar dinlendi
Sanatçı Onur Şener’in; Ankara’da, sahne aldığı eğlence mekânında öldürülmesi ile ilgili yargılama, 8 Mart’ta Ankara 31. Ağır Ceza Mahkemesi’nde devam etti. Tanıkların dinlendiği duruşmada müşteki avukatları tutuksuz yargılananların da tutukluluğunu talep ederken Duruşmada, tanık Öykü Naz K., “Cam kırılma sesi duyduk, ben kalabalıkta Onur Şener’in yüzünü hatırlıyorum. Şener, bize doğru yürüdü, 5-6 adım attı tişörtüyle yüzünü sildi sonra yere yığıldı” dedi. Duruşma, 3 Mayıs’a ertelendi.[8]
AİHM Berrak Tüzünataç’ı haklı buldu: Özel hayatı ihlal var
Oyuncu Berrak Tüzünataç, 2010’da oyuncu/komedyen Şahan Gökbakar’la özel görüntülerinin yayınlanmasının ardından “özel hayata saygı hakkının ihlali” sebebiyle dava açmış, Türkiye’de sonuçsuz kalan dava 2018’de AİHM’e taşınmıştı. AİHM, 7 Mart’ta duyurduğu kararla Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 8. Maddesinin ihlaline karar verdi. Tüzünataç, sosyal medya hesabından bu kararı şöyle duyurdu: “Adalet geç de olsa bir şekilde yerini buluyor, bu haber bana umut verdi, ümidimi tazeledi. Bir şeye inanıyorsak peşini bırakmamak gerek. Dilerim size de cesaret verir.”[9] Özellikle kadın sanatçıların özel hayatları medya tarafından sık sık ihlal edildiği için bu kararın bir emsal olması kadın sanatçıların ifade özgürlüğü açısından olumlu bir gelişme olarak değerlendirilmelidir.
Sanatçı Yılmaz Çelik’e hapis cezası
Halk müziği sanatçısı Yılmaz Çelik, Maoist Komünist Partisi (MKP) üyeliği iddiasıyla Tunceli 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde yargılanmış, hakkında beraat kararı verilmişti. Erzurum Bölge Adliye Mahkemesi tarafından beraat kararının bozulması üzerine Çelik, 28 Şubat’ta ikinci kez Tunceli 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde hakim karşısına çıktı. Duruşmada Yılmaz Çelik, 1 saat 35 dakikalık sorguda 120 kişinin ismini veren Akın Odabaş’ın aldığı müebbet hapis cezasını hafifletmek için tutarsız itiraflarına dayanılarak kamu davası açılmasının doğru olmadığı yönünde savunma yaptı. Çelik’in avukatı, kendisinin derlemeler yaptığı için köylerde gezdiğini ve bu nedenle mevcut HTS (geçmişe dönük iletişim trafiği) kayıtlarının olağan olduğunu belirtti. Mahkeme, Çelik’i 2 yıl 1 ay hapis cezasına mahkum etti.[10]
Zeynep Bastık’ın klibine içki görüntüsü nedeniyle ceza
Zeynep Bastık’ın Eylül 2022’de Youtube’da yayınladığı ve 10 milyonun üzerine izlenmeye erişen videosu, “alkollü içecek reklamı yaptığı” iddiasıyla yayından kaldırıldı. sanatçıya 155 bin 712 TL para cezası verildi.[11]
Müzisyen Ali Baran’a gözaltı sonrası yurt dışına çıkış yasağı
Almanya’da yaşayan Kürt müzisyen Ali Baran, albüm çalışması için geldiği İstanbul’da 9 Mart’ta gözaltına alındı. Havaalanında “terör örgütü propagandası yapmak” gerekçesiyle gözaltına alınan Baran, ifadesi alındıktan sonra yurt dışı yasağı şartıyla serbest bırakıldı. Evrensel’e konuşan müzisyen, “1973 yılından bu yana sahnede olan bir insanım, ben sadece halkımın ozanıyım. Tek isteğim özgürce türkülerin söyleneceği bir ülke, ben bunu istiyorum. Susturulmasın türküler” dedi.[12]
PTT zammına tepki: “Kitap okumak gerek mi, lüks mü?”
PTT, kitap ve dergilere uyguladığı ücret tarifesine %400 zam yaptı. Uzun zamandır kâğıt krizi, kur farkı gibi nedenlerle ekonomik sıkıntıda olan yayın dünyası için yeni bir zorluk anlamına gelen bu gelişme tepki çekti. Şair Kaan Eminoğlu, sosyal medya hesabından yaptığı bir paylaşımla: “PTT Kargo’nun kitap ve dergilere uyguladığı ücret tarifesinde değişikliğe gitmesi kültür hayatımıza büyük bir darbe vurmuştur” zam kararını eleştirdi.. Mahal Edebiyat dergisi de sosyal medya hesabından bu durumu eleştiren bir metin yayınladı. Metinde, “Küçük yayıncılar, kitap ve dergi fiyatlarını asgari oranda tutarak halkın yayınlara erişimini kolaylaştırmayı amaçlıyordu. PTT’nin kitap kargo kampanyası da bu amaca destek sağlıyordu. Ancak en düşük kargo ücretinin 5 TL’den 20,75 TL’ye yükselmiş olması küçük yayıncıyı zor duruma sokarken halkın okuma alışkanlığına da müdahale edilmiş oluyor. Kitap okumak bir gerek midir, lüks müdür? PTT’nin bu kararını gözden geçirmesini istiyoruz” denilerek bu uygulamanın ifade özgürlüğü açısından ne anlama geldiği belirtildi.
Müzisyenler için zor durum: “Özür” dayatması
Toplumsal felaketler, afetler ya da siyasi çalkantılar söz konusu olduğunda ilk olarak durdurulan ve yeniden başlaması da bir tartışma konusu olan müzik etkinlikleri, büyük deprem sonrası yine aynı durumla karşı karşıya. Bir yandan dayanışma etkinlikleri sürerken diğer yandan sanatçıların mesleklerini icra ederken özür belirten açıklamaları üst üste geliyor. Depremin ilk gününden beri bölgede yoğun olarak dayanışma faaliyetleri gösteren şarkıcı, yönetmen Mahsun Kırmızıgül, “Depremde yaşadıklarım, gördüklerim beni çok yaraladı. Azerbaycan konseri için geri dönmek zorundayım. Aklımı, kalbimi, yüreğimi bölgede bırakıyorum. Konserin tüm gelirini yardım için kullanacağım. Konser sonrası tekrar yanınızda olacağım. Sizi unutmayacağım, unutturmayacağım” sözleriyle dayanışma konseri mesajını yayınladı.
AHBAP Derneği’nin kurucu yöneticisi Haluk Levent ise, “Ben bir müzisyenim, işim bu. Ekip ve orkestra konserlerle geçiniyor. İki ay öncesinden bağlanmış konserlerim var Avrupa’da. İptal edersem organizasyonu yapanlar dahil 150 kişi etkilenecek. Bu sebeple haftaya 3 günlüğüne gidiyorum konserlere. Bilginize” şeklindeki açıklamasıyla aslında konser iptallerinin sanatçılar ve sanat sektörü çalışanları için ne kadar ağır sonuçları olduğunu da yeniden gündeme getirmiş oldu.
Haluk Levent’in açıklaması, iktidara yakın açıklamalarıyla gündeme gelen akademisyen Furkan Bölükbaşı tarafından hedef gösterildi. Bölükbaşı, Twitter’dan paylaştığı “Yakında bir bahaneyle yurtdışına kaçacak demiştim. Şimdi gerçekleşiyor. Muhtemelen bir daha da dönmez. Ahbapʼa bağış yapanlara büyük geçmiş olsun” sözleriyle sanatçının işini yapmak üzere yola çıkacağına yönelik açıklamasını hedef gösterdi.
Berna Laçin oyununu yasaklatmak isteyen Cemal Enginyurt’tan özür talep etti
2020 yılında MHP Ordu Milletvekili Cemal Enginyurt, “Sayın Cumhurbaşkanımız Erdoğan’a ve Elazığ depremi üzerinden hükümete hakaret eden Berna Laçin 10 Mart’ta Ordu’da ağırlanıyor. Büyükşehir Belediye Başkanının danışmanı OdaTV’den Barış Pehlivan’a sahip çıkıyor. Ordu’yu AK Parti mi, CHP mi yönetiyor şaşırdık, bu CHP sevgisi nedir?” şeklindeki sosyal medya paylaşımıyla oyuncu Berna Laçin’i hedef göstermiş, ardından oyun Ordu Barosu tarafından iptal edilmişti.[13] AKP’ye getirdiği eleştiriler sonrası Cemal Enginyurt’un MHP’den ihraç edilmesiyle birlikte Laçin, sosyal medya hesabından bu hedef göstermeyi hatırlattı. 8 Mart Kadınlar Günü’nde Laçin, “Baskıyla oyunumu yasaklatmak isteyen ama kazandığım mücadelem sonrası hâlâ özür beklediğim @cenginyurt52 bugün #kadinlargünü belki özür borcunu ödersin! İhracından 4 ay önce ne dedim, ‘Yakında haksızlığa uğramanın ne demek olduğunu anlarsın o gün ben yine de yanında olurum’” şeklinde bir paylaşımda bulundu. Enginyurt da buna, “8 Mart Dünya Kadınlar günü vesilesiyle, kendisinden özür dileme fırsatı veren Berna Laçin hanımefendiye teşekkür ediyorum, Özür dilerim” ifadeleriyle yanıt verdi.
Nagehan Alçı: “Sanat özgürlüğünü engelleyen bir AK Parti’den yana olamam”
İktidara yakınlığıyla bilinen gazeteci Nagehan Alçı, bir televizyon programında söylediği, “Ben Osman Kavala ve Hakan Altınay gibi pırıl pırıl insanlara zulmeden, festivalleri ve konserleri yasaklayan, rakiplerine siyasi yasak getiren ve sözü aldı mı militarist ve yayılmacı söylemlerde bulunan bir siyasi tarafta bulunamam. Türkiye’yi AB mensubu bir ülke yapma kararlılığında bir AK Parti’den yanayım ben. Bu zulümleri alkışlayan bir AK Parti’den yana olmam, olamam”[14] sözleriyle gündeme geldi. Alçı’nın bu ifadeleri, yaklaşık 6 yıldır tutuklu bulunan Osman Kavala’ya gecikmiş bir destek olduğu için seçim öncesi bir manevra olarak yorumlandı. Alçı, bu yorumlara “Dünkü sosyal medya lincine cevabım” ibaresiyle paylaştığı bir yazıyla cevap verdi.[15] Yazıda, Kavala’nın hukuksuz tutukluluğu için başından beri tepkisini defalarca dile getirdiğini belirten Alçı, “Arkadaşlar eğer ben güçlünün yanında tavır koyan, ideolojisi olmayan bir oportünist olsaydım tamamen Recep Tayyip Erdoğan’ın yanında hizalanırdım. Koşulsuz şartsız Erdoğan’ın her dediğini savunurdum. Çünkü son 150 sene içinde ne Sultan Hamid’in ne de Kemal Atatürk’ün Erdoğan kadar devlet gücü olmadı.” diyerek Erdoğan’ın yetki ve gücünün büyüklüğüne dikkat çekti.
Yeni Akit’ten RTÜK’e çağrı: “Diziler resmen mide bulandırıyor… Birisi buna dur demeli!”
Yeni Akit, yayınladığı bir haberle RTÜK’ü dizilere müdahale etmeye çağırdı. Dizilerdeki öpüşme sahnelerini “rezil dizilerdeki sahneler mide bulandırıyor” ifadeleriyle hedef gösteren haberde “Yaptığı rezil formatlarla ve yayınlarla Türk gençliğini dinamitleyen Acun Ilıcalı’nın kanalı TV8’de yayınlanan rezil dizi Tuzak‘ta ise gayri ahlaki sahneler giderek çoğalıyor” denilerek direkt olarak isim verilerek “ihbar” söz konusu. Haberde Star TV’de yayınlanan Yalı Çapkını, Show TV’de yayınlanan Hayat Bildiği Gibi Gelsin, Kanal D’de yayınlanan Üç Kız Kardeş, ATV’de yayınlanan Bir Küçük Gün Işığı ve Star TV’de yayınlanan Çöp Adam adlı diziler hedef gösteriliyor.[16]
Kutsal Evcimen’e, Cumhurbaşkanı ve İçişleri Bakanına hakaretten ceza
Halk müziği sanatçısı Kutsal Evcimen, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve İçişleri Bakanı Süleyman Soylu’ya yönelik 2019’da yaptığı sosyal medya paylaşımlarında hakaretten 11 ay 20 gün hapis cezası ve idari para cezasına çarptırıldı.
İstanbul Anadolu Adliyesi 1. Asliye Ceza Mahkemesi’nde 7 Mart 2023 Salı günü görülen son duruşmada, hapis cezası sanığın kişiliği, sosyal ve ekonomik durumu, yargılama sırasında gösterdiği pişmanlık ve suçun işlenmesindeki özellikler göz önünde bulundurularak adli para cezasına çevrildi. 11 ay 20 gün hapis cezasının karşılığı olarak 7 bin lira olarak belirlendi. Bu para da 20 eşit taksite bölündü.
Evcimen, ayrıca İçişleri Bakanı Soylu’ya görevinden dolayı hakaret suçundan 425 gün adli para cezasına çarptırıldı Bu cezanın sanığın geleceği üzerindeki olası olumsuz etkileri olacağını göz önünde bulunduran mahkeme takdiren 6’da bir oranında indirim yaptı. Evcimen toplamda 14 bin 80 TL adli para cezası ödeyecek; ayrıca Erdoğan ve Soylu’nun avukatlarına da Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi (AAÜT) uyarınca ayrı ayrı 9 bin 200 TL’den toplam 18 bin 400 TL vekalet ücreti ödeyecek.
Evcimen cezaya konu olan paylaşımı için GazeteDuvar’dan Mahmut Çınar’a 21 Nisan 2022 tarihinde verdiği demeçte “2019 yılında Ekrem İmamoğlu’na karşı Recep Tayyip Erdoğan’ın tutumu ve ayrıca Kemal Kılıçdaroğlu’yla ilgili olarak ‘şehitlerin cenazesine onu sokmayacağız’ diyen İçişleri Bakanı Süleyman Soylu’nun sözleri ile ilgili olarak refleks gösterdim. Biri benim oy verdiğim, desteklediğim İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu, diğeri de oy verdiğim partinin Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu” demişti.
Bahçeli’nin danışmanı Yıldıray Çiçek, Ali Sunal’ı hedef aldı
MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli’nin Basın Danışmanı ve Türkgün gazetesi yazarı Yıldıray Çiçek, depremin ardından ortaya çıkan eksiklikleri programdaki bir konuşmayla dile getiren oyuncu Ali Sunal’ı hedef aldı. Türkgün gazetesindeki köşesinde ‘Güldür güldür ama ikiyüzlü olma Ali Sunal’ başlıklı bir yazı kaleme alan Yıldıray Çiçek, Ali Sunal’ın Güldür Güldür adlı programda yaptığı ve gündem olan konuşmanın siyasi içerik taşıdığını iddia etti. BirGün’ün haberine göre Çiçek, “Ali Sunal’ın niyeti de onun videosunu paylaşanların niyeti de deprem felaketinin sonuçları üzerinden seçim öncesi hükümeti ne kadar sorgulatırız ve yıpratırız şeklindedir. ‘Ali Sunal hükümeti eleştiremez’ diye elbette bir kural ve yasaklama yoktur. Fakat Ali Sunal’ın Türkiye’de her kesimin izlediği ‘Güldür Güldür’ programını bu amaç için kullanması etik değildir,” ifadelerini kullandı. Programda sahne alan diğer oyuncuları da hedef alan MHP Genel Başkanı Basın Danışmanı Çiçek, “Durduğu nokta neyse ona hizmet etmeye çalışıyor. Güldür Güldür programının oyuncu kadrosunun büyük bölümü de zaten sol düşünceye mensup olduğu için bu hizmet daha seri ve düzenli olmaktadır,” dedi.
[1] https://www.gazeteduvar.com.tr/zorlu-psm-dasdas-ve-ihtiyac-haritasinin-dayanisma-konserine-tepki-dayanismama-sahnesi-galeri-1606258
[2] https://www.sabah.com.tr/magazin/dayanisma-sahnesi-dagiliyor-6381081
[3] https://www.evrensel.net/haber/483827/ibb-sehir-tiyatrolari-bu-ay-9-cocuk-oyunuyla-yeniden-seyirci-karsisina-cikacak
[4] https://www.gazeteduvar.com.tr/izmirin-bagimsiz-sanatcilarindan-depremzedeler-icin-dayanisma-konseri-haber-1606529
[5] https://www.gazeteduvar.com.tr/antakyali-muzik-grubu-mengeneden-dayanisma-konseri-haber-1607516
[6] https://www.birgun.net/haber/gulsen-ucuncu-kez-hakim-karsisina-cikti-durusma-ertelendi-423148
[7] https://www.cumhuriyet.com.tr/turkiye/trollerin-yeni-hedefi-sair-ataol-behramoglu-gerekce-xiv-louisnin-devlet-benim-sozunu-hatirlatmasi-2056658
[8] https://www.cumhuriyet.com.tr/turkiye/muzisyen-onur-sener-cinayeti-davada-taniklar-dinlendi-2059006
[9] https://m.bianet.org/bianet/hukuk/275323-aihm-tuzunatac-i-hakli-buldu-ozel-hayata-saygi-hakki-ihlal-edildi
[10] https://www.yenidersim.com/asayis/yilmaz-celik-e-2-yil-1-ay-hapis-cezasi-h1967.html
[11] https://artigercek.com/kultur-sanat/zeynep-bastika-para-cezasi-alkollu-icecek-reklami-olan-video-kaldirildi-241196h
[12] https://www.evrensel.net/haber/484542/gozaltina-alinan-sanatci-ali-baran-hakkinda-yurt-disina-cikis-yasagi-verildi
[13] https://www.gazeteduvar.com.tr/kultur-sanat/2020/03/10/mhpli-milletvekili-cemal-enginyurt-hedef-gosterdi-berna-lacinin-oyunu-iptal-edildi
[14] https://www.cumhuriyet.com.tr/siyaset/secime-iki-ay-kala-nagehan-alcidan-u-donusu-bu-ak-partiden-yana-olmam-2059888
[15] https://www.haberturk.com/yazarlar/nagehan-alci/3572687-muhalefet-daha-guclu-diye-taraf-mi-degistiriyorum
[16] https://www.yeniakit.com.tr/foto-galeri/rtuk-bu-ulkede-ne-is-yapar-diziler-resmen-mide-bulandiriyor-birisi-buna-dur-demeli-48658
Recap: First half of March 2023 in terms of freedom of artistic expression
Solidarity continues with earthquake victims
DasDas, İhtiyaç Haritası and Zorlu PSM are organizing a “Solidarity Stage” event on March 30th to contribute to the needs of earthquake victims affected by the February 6th earthquakes. The revenue from the benefit night to be held at Zorlu Performing Arts Center (Zorlu PSM) will be transferred to İhtiyaç Haritası to provide for any educational needs in the earthquake zone. However, many artists and the public criticized the event on social media due to the high cost of the tickets and the fact that the event will be held at Zorlu PSM, which was built on land that was previously a disaster gathering area.[1] Singer Ceylan Ertem also criticized the event and announced that the band Jakuzi withdrew from the event.[2]
IMM City Theaters resumes staging plays as of March 1 after the break due to the earthquake. City Theaters’ Educational Unit, which will stage nine children’s plays in March, is organizing a book and toy donation campaign called “Children Gifting for Hope and Brotherhood” which was organized for children affected by the earthquake.[3]
Independent artists of Izmir organized a solidarity concert for earthquake victims. All revenue from the concert held at Izmir Nazım Hikmet Cultural Center on March 4-5 will be sent to the earthquake zone.[4]
The Publishers Association of Turkey also shared a statement saying, “We will overcome these difficult days through solidarity.” TÜYAP Fair Organization Group and the Publishers Association is organizing a book donation campaign called “Askıda Kitap” (Paying it Forward with Books) at the 25th Izmir Book Fair to be held between March 11-19, 2023.
Sanat Kritik is organizing a “donation workshop” to meet the needs of women in the earthquake zone. The workshop, led by Senem Timuroğlu, will last 14 weeks.
Mengene band, consisting of Barış Atay, Nihat Mugil, Alican Aslanyürek, Mişel Kocamahhul and İrfan Akpınar, will kick off a series of solidarity concerts in Turkey and Europe following the Kahramanmaraş and Hatay earthquakes. The band announced that they will donate the revenues of their first concert to the Educational Volunteers Foundation of Turkey (TEGV) for the education expenses of earthquake victims’ children and will take the stage at Istanbul İF Beşiktaş on Tuesday, March 14.[5]
Gülşen on third trial
The third hearing of the lawsuit filed against singer Gülşen for insulting imam hatip graduates took place on March 1. The prosecutor demanded Gülşen’s imprisonment for up to 3 years on the charge of “public incitement to hatred and hostility.” Upon Gülşen’s lawyers’ request for additional time, the trial was adjourned until May 3. The artist’s lawyer said, “A decision of non-prosecution was made for the person who said that my client ‘must be slaughtered.’ But my client was arrested for a non-indictable offense. Everyone is equal in the face of justice, therefore we want the same legal principles to be applied to my client as well.”[6]
Poet Ataol Behramoğlu targeted
Poet and writer Ataol Behramoğlu shared on his social media account posts stating that Louis XIV was beheaded after saying “I am the state,” that Hitler, who thought he was the state itself, “died like a scorpion stinging itself in its lair” and Mussolini was hanged upside down. In response, Servet Yazıcı, a member of the AK Party Istanbul Provincial Executive Board, said, “We will continue to fight with things (not human beings) like Ataol Behramoğlu until the end! You can’t compromise with them, you have to fight them!” Many figures such as AK Party Istanbul Deputy Provincial Chairwoman Halime Kökçe and newspapers such as Misvak and Yeni Akit have begun targeting Behramoğlu. While people close to the government started a social media campaign calling for the poet’s arrest on the grounds that he threatened the head of state, Behramoğlu said, “Threaten? Do I have an army or a gun? They only want to intimidate the public by turning this into demagoguery. But they cannot silence us. We will continue to speak for our country, for our homeland, for democracy, for our people, for peace and beauty.”[7]
Melih Gökçek targets actor Orhan Aydın
Melih Gökçek, former Ankara Mayor of AKP, targeted actor Orhan Aydın on his Twitter account. Gökçek said, “Orhan Aydın once organized the residents of urban transformation zones and provoked them against urban transformation. Now his daughter died in the earthquake in Hatay and he blames the state. These people are hypocrites. This is what happens when you are an actor by profession,” he said, insulting all theater artists under Aydın’s name.
Witness statements in homicide case of musician Onur Şener
Another trial on the murder of singer Onur Şener at an entertainment venue in Ankara was held on March 8 at Ankara 31st High Criminal Court. At the hearing where witnesses were heard, the lawyers of the claimants demanded the arrest of the defendants who were tried without arrest. During the hearing, witness Öykü Naz K. said, “We heard the sound of breaking glass, and I remember Onur Şener’s face in the crowd. Şener walked towards us, took 5-6 steps, wiped his face with his t-shirt and then collapsed.” The hearing was adjourned until May 3.[8]
ECHR justifies Berrak Tüzünataç’s claim: “Violation of personal life”
Actress Berrak Tüzünataç filed a lawsuit in 2010 for “violation of the right to privacy” after her private images with actor/comedian Şahan Gökbakar were published, and the case, which was inconclusive in Turkey, was brought to the ECHR in 2018. With the decision announced on March 7, the ECHR ruled that Article 8 of the European Convention on Human Rights was violated. Tüzünataç announced this decision on her social media account as follows: “Justice somehow gets served even if it is late. The news gave me hope and restored my courage. If we believe in something, we should not give up. I hope this gives you courage too.”[9] Especially since the private lives of female artists are frequently violated by the media, this decision should set a precedent and be considered as a positive development for the freedom of expression of female artists.
Artist Yılmaz Çelik gets prison sentence
Folk singer Yılmaz Çelik had been tried at Tunceli 2nd High Criminal Court on charges of membership in the Maoist Communist Party (MKP) and was acquitted. After the acquittal was overturned by the Erzurum Regional Court of Appeals, Çelik appeared before the Tunceli 2nd High Criminal Court for the second time on February 28. During the hearing, Yılmaz Çelik argued that it was not right to file a public case based on the inconsistent confessions of Akın Odabaş, who named 120 people during a 1 hour and 35 minute interrogation, in order to mitigate the life sentence he received. Çelik’s lawyer argued that he had traveled to villages for his compilations and that the existing HTS (retrospective communication) records were legitimate. The court sentenced Çelik to 2 years and 1 month in prison.[10]
Zeynep Bastık’s video banned for showing alcohol
Zeynep Bastık’s video, which was published on Youtube in September 2022 and had over 10 million views, was taken down due to “advertising alcoholic beverages.” The artist was fined 155 thousand 712 liras.[11]
Musician Ali Baran detained, then receives international travel ban
Ali Baran, a Kurdish musician living in Germany, was detained on March 9 in Istanbul, where he had come to work on an album. Baran was detained at the airport on the grounds of “making propaganda for a terrorist organization” and then released after his statement was taken, with a ban on leaving the country. Speaking to Evrensel newspaper, the musician said, “I have been performing on stage since 1973. I am just a minstrel of my people. All I want is a country where we can sing folk songs freely, this is what I want. Folk songs should not be silenced.”[12]
People react as PTT increases book cargo fees: “Is reading a necessity or luxury?”
PTT raised the cargo price for books and magazines by 400%. This brings a new hardship for the publishing world, which has been suffering economically for a long time due to the paper crisis and the exchange rate gaps. Poet Kaan Eminoğlu posted on his social media account, saying “PTT Cargo’s cargo fee increase for books and magazines has dealt a big blow to our cultural life,” criticizing the decision. Mahal Edebiyat literary magazine also published a text criticizing the fee raise on its social media account: “Small publishers intended to make it easier for the public to access publications by keeping book and magazine prices to a minimum. PTT’s campaign for shipping books for a cheaper fee also supported this goal. However, the increase in the minimum shipping fee from 5 TL to 20.75 TL causes difficulties for small publishers and interferes with the reading habits of the public. Let us ask: Is reading a necessity or luxury?
Hot potato for musicians: Imposition to apologize
In times of social catastrophes, disasters or political upheavals, the first thing to be suspended is the music events, and resuming live performances is always a matter of debate. We are facing the same situation again after the great Kahramanmaraş earthquake. On the one hand, solidarity events are taking place, and on the other hand, we keep seeing statements by artists apologizing for practicing their profession. Singer and director Mahsun Kırmızıgül, who has been intensively involved in solidarity activities in the region since the day of the earthquake, said, “What I experienced and saw in the earthquake region has caused me great pain. I have to leave the region for my Azerbaijan concert, but my mind, my heart and my soul remain there. I will use all the income from the concert for relief purposes. I will be with you again after the concert. I will not forget you, nor let you be forgotten.”
Haluk Levent, the founding director of the AHBAP Association, stated, “I am a musician, this is my job. The crew and the orchestra make a living off concerts. I have concerts in Europe that were booked two months in advance. If I cancel, the livelihood of 150 people will be affected, including the organizers. For this reason, I am going to perform for 3 days next week. For your information.” With his statement, Haluk Levent once again brings up the serious consequences of cancelled concerts for artists and art sector workers.
However, Haluk Levent was targeted following his statement by Furkan Bölükbaşı, an academic who is known for his pro-government remarks. Bölükbaşı posted on Twitter, targeting Haluk Levent who is just doing his job: “I said he would flee abroad with an excuse soon. See? It’s happening. He will probably never return. My condolences to those who donated to Ahbap.”
Berna Laçin demands apology from Cemal Enginyurt who attempted to have her play banned
In 2020, MHP Ordu MP Cemal Enginyurt said, “Berna Laçin, who insulted our President Erdoğan and the government over the Elazığ earthquake, is being hosted in Ordu on March 10. The advisor of the Metropolitan Mayor defends Barış Pehlivan from OdaTV. We are confused – is it AK Party or CHP which governs Ordu? Why is everyone favoring CHP?” Later, the play was canceled by Ordu Bar Association.[13] After Cemal Enginyurt was expelled from the MHP following his criticism of the AKP, Laçin reminded of the targeting through her social media account. On March 8, Women’s Day, Laçin wrote, “@cenginyurt52, you wanted to ban my play through intimidation, but I still expect an apology after my struggle, which I won. Today is #womensday, so maybe you will make good on that apology! As I said 4 months before your dismissal, ‘Soon you will realize what it means to be wronged and I will still be by your side on that day.'” Enginyurt responded by saying, “On the occasion of March 8, International Women’s Day, I would like to thank Ms. Berna Laçin for giving me the opportunity to apologize to her. I hereby extend my apologies.”
Nagehan Alçı: “I can’t side with AK Party when it oppresses artistic freedom”
Nagehan Alçı, a journalist known for her affinity to the government, said in a television program, “I cannot side with a political faction that persecutes brilliant people like Osman Kavala and Hakan Altınay, bans festivals and concerts, imposes political bans on its rivals, and uses militarist and expansionist narratives. I am in favor of an AK Party that is determined to make Turkey a member of the EU. I cannot be in favor of an AK Party that celebrates these atrocities.” Alçı’s statements were interpreted as a pre-election maneuver since they were a belated support for Osman Kavala, who has been imprisoned for nearly six years. Alçı responded with an article she shared with the caption “My response to yesterday’s social media bashing.” Stating that she has repeatedly expressed her reaction to Kavala’s unlawful detention from the very beginning, Alçı wrote: “If I were an opportunist with no ideology who stood only with the powerful, I would have completely aligned myself with Recep Tayyip Erdoğan. I would have unconditionally defended everything Erdoğan said. Because, in the last 150 years, neither Sultan Hamid nor Kemal Atatürk had as much political power as Erdoğan,” drawing emphasis to the extent of Erdoğan’s authority and power.
Yeni Akit calls RTÜK to action: “TV series are nauseating. This must stop!”
Yeni Akit newspaper published an article calling on RTÜK to intervene in TV series. The article targets the kissing scenes in TV series, saying “disgraceful scenes in TV series make us nauseous.” The article continues: “In the shameful TV series Tuzak, which is broadcast on TV8, the channel of Acun Ilıcalı, who corrupts Turkish youth with his disgraceful shows, immoral scenes are multiplying.” In the article, a “denunciation” is made by directly naming names. In the news article, the following series are targeted: Yalı Çapkını on Star TV, Hayat Bildiği Gibi Gelsin on Show TV, Üç Kız Kardeş on Kanal D, Bir Küçük Gün Işığı on ATV and Çöp Adam on Star TV.[14]
Kutsal Evcimen sentenced for insulting the President and Interior Minister
Folk music singer Kutsal Evcimen was sentenced to 11 months and 20 days in prison and an administrative fine for insulting President Recep Tayyip Erdoğan and Interior Minister Süleyman Soylu in his social media posts in 2019.
In the last hearing held at Istanbul Anatolian Courthouse 1st Criminal Court of First Instance on Tuesday, March 7, 2023, the prison sentence was converted into a judicial fine, taking into account the defendant’s personality, social and economic status, the remorse shown during the trial and the nature of the offense. The monetary equivalent of 11 months and 20 days of imprisonment was set at 7 thousand liras. This fine was divided into 20 equal installments.
Evcimen was also sentenced to a judicial fine equivalent to 425 days for insulting Minister of Interior Soylu on the grounds of his office. The court, taking into account the possible negative effects of this sentence on the future of the defendant, reduced the fine by one sixth. Evcimen will pay a total judicial fine of 14 thousand 80 liras, together with a total of 18 thousand 400 liras in attorney’s fees to the lawyers of Erdoğan and Soylu, each amounting to 9 thousand 200 liras in accordance with the Lawyers’ Minimum Fee Tariff (AAÜT).
Evcimen told Gazete Duvar’s Mahmut Çınar on April 21, 2022 about the post that was the subject of the penalty: “In 2019, I reacted to Recep Tayyip Erdoğan’s attitude towards Ekrem İmamoğlu and also to the words of Interior Minister Süleyman Soylu, who said ‘We will not let Kılıçdaroğlu attend the martyr funerals.’ Ekrem İmamoğlu is the mayor of Istanbul Metropolitan Municipality, whom I voted for and supported, Kemal Kılıçdaroğlu is the chairman of the party I voted for.”
Bahçeli’s advisor Yıldıray Çiçek targets Ali Sunal
Yıldıray Çiçek, MHP President Devlet Bahçeli’s Press Advisor and writer for Türkgün newspaper, targeted actor Ali Sunal for voicing the problems that emerged after the earthquake. Yıldıray Çiçek wrote an article in his column in Türkgün newspaper, whose headline called Ali Sunal a hypocrite, and claimed that Ali Sunal’s speech in the show Güldür Güldür, which became a hot topic, had high political content. According to BirGün newspaper, Çiçek wrote: “Both Ali Sunal’s intention and the intention of those who shared his video is to question and wear down the government before the elections through the consequences of the earthquake disaster. Sure enough, Ali Sunal is free to criticize the government, but it is unethical for him to use his show ‘Güldür Güldür,’ which is enjoyed by everyone in Turkey, for this purpose.” Çiçek, Press Advisor to the MHP Chairman, also targeted the other actors performing in the program, saying, “Sunal is trying to serve the perspective he supports. Since the majority of the cast belongs to the leftist viewpoint, the outcome is immediate and consistent.”
On March 12, Ali Sunal made a speech on Show TV’s ‘Güldür Güldür Show’ in which he pointed out the gaps in the state response to the earthquake disaster.
[1] https://www.gazeteduvar.com.tr/zorlu-psm-dasdas-ve-ihtiyac-haritasinin-dayanisma-konserine-tepki-dayanismama-sahnesi-galeri-1606258
[2] https://www.sabah.com.tr/magazin/dayanisma-sahnesi-dagiliyor-6381081
[3] https://www.evrensel.net/haber/483827/ibb-sehir-tiyatrolari-bu-ay-9-cocuk-oyunuyla-yeniden-seyirci-karsisina-cikacak
[4] https://www.gazeteduvar.com.tr/izmirin-bagimsiz-sanatcilarindan-depremzedeler-icin-dayanisma-konseri-haber-1606529
[5] https://www.gazeteduvar.com.tr/antakyali-muzik-grubu-mengeneden-dayanisma-konseri-haber-1607516
[6] https://www.birgun.net/haber/gulsen-ucuncu-kez-hakim-karsisina-cikti-durusma-ertelendi-423148
[7] https://www.cumhuriyet.com.tr/turkiye/trollerin-yeni-hedefi-sair-ataol-behramoglu-gerekce-xiv-louisnin-devlet-benim-sozunu-hatirlatmasi-2056658
[8] https://www.cumhuriyet.com.tr/turkiye/muzisyen-onur-sener-cinayeti-davada-taniklar-dinlendi-2059006
[9] https://m.bianet.org/bianet/hukuk/275323-aihm-tuzunatac-i-hakli-buldu-ozel-hayata-saygi-hakki-ihlal-edildi
[10] https://www.yenidersim.com/asayis/yilmaz-celik-e-2-yil-1-ay-hapis-cezasi-h1967.html
[11] https://artigercek.com/kultur-sanat/zeynep-bastika-para-cezasi-alkollu-icecek-reklami-olan-video-kaldirildi-241196h
[12] https://www.evrensel.net/haber/484542/gozaltina-alinan-sanatci-ali-baran-hakkinda-yurt-disina-cikis-yasagi-verildi
[13] https://www.gazeteduvar.com.tr/kultur-sanat/2020/03/10/mhpli-milletvekili-cemal-enginyurt-hedef-gosterdi-berna-lacinin-oyunu-iptal-edildi
[14] https://www.yeniakit.com.tr/foto-galeri/rtuk-bu-ulkede-ne-is-yapar-diziler-resmen-mide-bulandiriyor-birisi-buna-dur-demeli-48658
Sanat Özgürlüğünü İzleme Platformu projesi Özgürlük İçin Friedrich Naumann Vakfı Doğu ve Güneydoğu Avrupa Bölge Ofisi (Sofya) tarafından desteklenmektedir.
Platform for Monitoring Artistic Freedom project is supported by Friedrich Naumann Foundation for Freedom East and Southeast Europe Regional Office (Sofia).