- 24-31 Temmuz 2023 Raporu | Türkçe
- 24-31 July 2023 Report | English
-
24-31 Temmuz 2023 Türkiye’de Sanatsal İfade Özgürlüğü Raporu
Etkinlik Yasakları
24-31 Temmuz haftası, birçok konser ve festivalin keyfi olarak yasaklandığı bir hafta oldu. Yasaklanan etkinlikler şöyle:
- Yozgat’ta Sarıkaya Belediyesi, Yaz Konserleri etkinlikleri kapsamında sanatçı Cem Adrian’ın sahne alacağını duyurdu. Cem Adrian duyurusunun ardından eski Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Melih Gökçek, konser afişini paylaşarak Cem Adrian’ı hedef aldı. Gökçek, “İnanamıyorum… Ama merak etmeyin… Buna müsaade etmeyecek sorumlu yiğit insanlar var. Yarını bekleyin inşallah…” dedi. Gökçek’in paylaşımından bir gün sonra ise Sarıkaya Belediye Başkanı Belediye Başkanı Ömer Açıkel, konserin iptal edildiğini duyurdu. Başkan Açıkel, “6 Ağustos’ta yapacağımız Cem Adrian konseri organizasyon firması ile yaşadığımız maddi anlaşmazlık nedeni ile iptal edilmiştir” ifadelerini kullandı.
- Sinop’ta 3- 6 Ağustos tarihleri arasında yapılması planlanan ve bu yıl dördüncüsü düzenlenecek Kuzey Fest Müzik Festivali, Sinop valiliği tarafından gerekçe gösterilmeden iptal edildi. Festivali düzenleyen organizasyon şirketi yürütmeyi durdurma için başvuru yaptı. Samsun 3. İdare Mahkemesi, savunma için valiliğe 1 gün süre verirken “halkı kin ve düşmanlığa sevk edici”, “Anayasal düzeni bozucu”, “mevcut hükümete isyanı teşvik edici” eylemlerin yapılacağına dair istihbarat birimlerinden gelen bilgi notlarının bulunup bulunmadığını sordu.
- Giresun’un Dereli ilçesinde düzenlenen geleneksel Kümbet Yayla Festivali’nin, geçen yıl Ağustos ayında yaşanan sel afeti nedeniyle bu yıl da yapılamayacağını Dereli Belediye Başkanı Zeki Şenlikoğlu açıkladı. Şenliklioğlu kararın gerekçesini şöyle belirtti: “Önceki yıl pandemi nedeniyle iptal ettiğimiz Kümbet Yayla Festivalimizi, bu yıl da geçen yıl yaşanan sel afetinin izlerini taşıdığımız için yapmayacağız.”
- Balıkesir’e bağlı Edremit Belediyesi, bu yıl altıncısı düzenlenecek olan Edremit Kitap Fuarı’nın, Cumhurbaşkanlığı Tasarruf Tedbirleri gerekçesiyle iptal edildiğini Fuar 14-20 Ağustos 2023 tarihleri arasında düzenlenecekti.
Ekonomik Baskılar
Ankara’nın köklü kitapçılarından Evrensel, Temmuz ayı sonunda kapanacağını duyurdu. SÖZ Platformu’na konuşan kitabevi müdürü Ali Karapınar, ekonomik zorluklar nedeniyle kapanma kararı aldıklarını söyledi.
İstanbul ve Ankara başta olmak üzere Türkiye’de kitabevleri ciddi ekonomik sorunlarla boğuşuyor ve her geçen gün bir yenisi kepenk kapatıyor. Ankara’nın köklü kitabevlerinden Evrensel de Temmuz ayı sonunda kapanacağını duyurdu. Platformumuzdan Tuğba Sivri, kitabevi müdürü Ali Karapınar’la bu kararın ardındaki nedenleri konuştu.
Karapınar Ankara’daki kitapçıların son yıllarda ekonomik zorluklara karşın ayakta kalmaya çabaladığını söylüyor. Ankara’nın köklü kitapçılarından Dost Kitabevi’nin bile sekiz şubesinden yedisini kapattığını belirten Karapınar, Dost ve Turhan gibi kitabevlerinin şu anda bulundukları mülkün sahibi oldukları için ayakta kalabildiğini söylüyor.
Toplumsal olaylar, pandemi, ekonomik krizle geçen zorlu sekiz yıl
Karapınar’a göre 15 Temmuz darbe girişimi, Güvenpark saldırısı, Gar patlaması gibi toplumsal saldırılar, sosyo-kültürel faaliyetleri derinden etkiledi ve üzerine de pandemi süreci yaşanınca kitabevlerinin yaşama şansları daha da azaldı.
Karapınar bu üst üste yaşananların bölgenin sosyolojik yapısını değiştirdiğini düşünüyor. Üniversite eğitiminin çevrimiçi hâle gelmesini de Kızılay’ın demografisini değiştiren diğer bir etken olarak görüyor.
Bir başka olumsuz gelişme de yayınevlerinin satış politikalarını zaman içinde değiştirmeleri olmuş. Ekonomik sıkışıklık içinde olan yayınevleri, hızlı ödeme alabilmek için daha çok internet satışını tercih ederek kitabevleriyle anlaşma yapmaktan kaçınmaya başlamışlar.
Kitabevi müşterinin azalmasına neden olan bu değişimlerin üzerine bir de özellikle son bir yılda yaşanan astronomik kira artışları eklenince Evrensel Kitabevi’nin kepenklerini kapatmaktan başka çaresi kalmamış.
Sansür ve Cezalar
RTÜK Netflix, Disney+, Prime Video, Mubi, beIN ve Blu TV’deki birçok yapıma “toplumsal ve kültürel değerlere ve Türk aile yapısına aykırı” olduğu gerekçesiyle para cezası uygulama kararı verdi.
Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK), , izleme raporlarını görüştü. Gündemdeki dosyalar internet üzerinden isteğe bağlı yayıncılık platformlarında yayınlanan içeriklerdi.
Netflix’te iki içerik RTÜK’e takıldı
Üst Kurul Netflix’in iki ayrı dosyasını karara bağladı. İlk rapor “Anne” isimli yapımına geldi.
İzleme raporunda, “Filmde cinsiyetin, cinselliğin ve ilişkilerin sınırlarının tanınmaması, cinsiyet temelli alternatif ideal bir dünya kurgulanması, evrensel aile formunun değiştirilmesi, yoğun müstehcenlik içeren sahnelerin detaylı bir şekilde gösterilmesi ve tüm bunların normalleştirilmesi ve hatta ‘sağlıklı’ olarak tanımlanması ailenin korunması ilkesine aykırı olarak değerlendirilmiştir” ifadeleri ön plana çıktı.
Rapordaki tespitleri onaylayan RTÜK, yayıncı platform hakkında üst sınırdan idari para cezası yaptırımı kararı aldı.
Netflix’in “Elite” isimli yapıma da ceza verildi. Üst Kurul, ilgili içeriği yayınlayan Netflix’in 6112 sayılı Kanun’da geçen “Yayın hizmetleri, Toplumun milli ve manevi değerlerine, genel ahlaka ve ailenin korunması ilkesine aykırı olamaz” hükmü ihlal ettiğine karar verdi.
Disney+ Ve Prime Video’ya da ceza
Disney +’da yayınlanan “Love, Victor” dizisinin 2. Sezonunda yayınlanan “Seks Kabini” isimli 4. bölümündeki sahneler için toplumu rahatsız edici ve ahlaka aykırı davranışlar içerdiği yönünde rapor hazırlandı. Hazırlanan raporu müzakere eden RTÜK, Üst Kurul Uzmanlarının görüşlerini yerinde bularak üst sınırdan idari para cezası kararı verdi.
Amazon Prime Video’da yayınlanan “Modern Love” isimli yapımda ise, toplumun manevi değerlerine ve ailenin korunması ilkesine aykırı olduğu kanaatine varan RTÜK, yayıncıya üst sınırdan idari para cezası uyguladı.
MUBİ’de iki içerik
Mubi platformunda yer alan “Liseli” ve “Ateşli Oda” adlı film de rapora konu oldu.
Her iki filmdeki ilişkilerin ve sahnelerin yayıncılık ilkelerine aykırı olduğu tespit edildi. Toplantıda, Yasa’da geçen “Yayın hizmetleri, toplumun milli ve manevi değerlerine, genel ahlaka ve ailenin korunması ilkesine aykırı olamaz” hükmünü ihlal eden yapımlar için üst sınırdan idari para cezası kararı aldı.
Blu TV ve beIN’de birer içerik
Üst Kurul, Blu TV’nin “The Book Of Queer” isimli dizisi ile beIN Movies Stars’da yayınlanan “Lost Highway” isimli yabancı filmin de 6112 sayılı Yasa’da sıralanan yayıncılık ilkelerini ihlal ettiği kanaatiyle söz konusu yapımlar dolayısıyla üst sınırdan idari para cezası uygulanmasına karar verdi.
Mesut Süre ile Rabarba da listede
Üst Kurul’un gündemindeki son dosya Virgin Radyo raporuydu. “Mesut Süre ile Rabarba” isimli programda, çocukların dinleyebileceği zaman diliminde gayri ahlaki konuşmalar içeren ifadeler Virgin Radyo’ya müeyyide getirdi.
Cinsellik ve müstehcenlik üzerine yapılan konuşmaları yayıncılık ilkelerine aykırı bulan RTÜK, yayıncı kuruluşa üst sınırdan idari para cezası verilmesini kararlaştırdı.
Toplantı düzenlenecek
Verilen kararların dışında RTÜK, Türk aile yapısı, milli manevi değerler, Türkiye’nin bölünmez bütünlüğü gibi hassas konularla alakalı yayın politikaları noktasında dijital internet platformu yayıncılarıyla Eylül ayında kapsamlı bir toplantı düzenlenmesi maksadıyla yayıncıların Ankara’ya çağırılmasına karar verdi.
Report on Freedom of Artistic Expression in Turkey / July 24-31
Banned events
The week of July 24-31 was a week in which many concerts and festivals were arbitrarily banned. The banned events are as follows:
- Sarıkaya Municipality in Yozgat announced that artist Cem Adrian will take the stage as part of the Summer Concerts. After the statement, former Ankara Metropolitan Mayor Melih Gökçek targeted Cem Adrian and shared the concert poster. After the post, the municipality announced that the concert was canceled.
- The fourth Kuzey Fest Music Festival, which was planned to be held in Sinop between August 3-6, has been canceled by the Sinop governorship without providing any justification.
- Dereli Mayor Zeki Şenlikoğlu announced that the traditional Kümbet Plateau Festival in Giresun’s Dereli district will not be held this year as there were floods in August last year.
- Edremit Municipality of Balıkesir announced that the Edremit Book Fair, which was to be held for the sixth time this year, was canceled due to the Presidential Budget Savings Measures. The fair was to be held between August 14-20, 2023.
Financial oppression
Evrensel, one of Ankara’s well-established bookstores, has announced that it will close down at the end of July. Speaking to the PMAF, bookstore manager Ali Karapınar said that they decided to close due to financial difficulties.
Censorship and penalties
RTÜK decided to impose fines on a number of shows on Netflix, Disney+, Prime Video, Mubi, beIN and Blu TV on the grounds that they “violate social and cultural values and Turkish family structure.”
The Radio and Television Supreme Council (RTÜK) discussed the monitoring reports. The agenda included content broadcasted on on-demand broadcasting platforms on the internet.
Two shows on Netflix run into RTÜK wall
RTÜK finalized two different cases of Netflix. The first report was issued for the production titled “Anne” (Mother).
In the monitoring report, the following statements were highlighted: “The failure to recognize the boundaries of gender, sexuality and relationships; the construction of an alternative ideal world based on gender; changing the universal family formation; showing scenes containing intense obscenity in detail and normalizing all these and even defining them as “healthy” were deemed contrary to the principle of protecting the family.”
RTÜK approved the findings in the report and decided to impose administrative fines on the broadcasting platform at the highest limit.
Netflix’s production titled “Elite” was also fined. The Council decided that Netflix violated the provision of Law No. 6112, which states that “broadcasting services cannot act contrary to the national and spiritual values of the society, general ethics and the principle of protecting the family.”
Disney+ and Prime Video fined too
A report was issued for several scenes in the 4th episode titled “Sex Cabin” of the 2nd season of the series “Love, Victor” broadcast on Disney+, which were deemed to be disturbing and immoral. RTÜK found the opinions of the Council Experts relevant and decided to impose an administrative fine at the highest limit.
In the production titled “Modern Love” broadcast on Amazon Prime Video, RTÜK concluded that it was against the moral values of the society and the principle of protecting the family, and imposed an administrative fine on the broadcaster at the highest limit.
Two shows on MUBİ
“Winter Boy” and “Room in Rome,” both available on the Mubi platform, were also included in the report.
It was determined that the relationships and scenes in both movies violated the principles of broadcasting. Administrative fines were imposed at the highest limit for productions that violated the provision of the Law stating that “broadcasting services cannot act contrary to the national and spiritual values of the society, general ethics and the principle of protecting the family.”
Blu TV and beIN fined for one show each
The Supreme Council decided that Blu TV’s series “The Book Of Queer” and the movie “Lost Highway” broadcasted on beIN Movies Stars violated the broadcasting principles listed in Law No. 6112 and decided to impose administrative fines from the highest limit for the said productions.
Mesut Süre’s “Rabarba” also on the list
The last case on the Supreme Council’s agenda was the Virgin Radio report. For the radio show called “Rabarba with Mesut Süre,” Virgin Radio was subjected to sanctions for expressions that included immoral speeches in a time slot where children could listen.
RTÜK found the conversations on sexuality and obscenity against the principles of broadcasting and decided to impose an administrative fine on the broadcaster at the highest limit.
A meeting will take place
In addition to these measures, RTÜK decided to invite digital broadcasters to Ankara in September for a comprehensive meeting on broadcasting policies related to sensitive issues such as the Turkish family structure, national and spiritual values, and the indivisible integrity of Turkey.
Sanat Özgürlüğünü İzleme Platformu projesi Özgürlük İçin Friedrich Naumann Vakfı Doğu ve Güneydoğu Avrupa Bölge Ofisi (Sofya) tarafından desteklenmektedir.
Platform for Monitoring Artistic Freedom project is supported by Friedrich Naumann Foundation for Freedom East and Southeast Europe Regional Office (Sofia).