Paslı Tutku: “Rat Rod”…

Gerek internet gerek otomobille ilgili belgeseller, programlar gerekse küçük çocukları olanlar için oyuncak arabalar sayesinde “Hot Rod” diye anılan, klasik otomobillerin renkli, heyecan verici, şaşalı, gürültülü, kaslı modifiyelerine oldukça aşinayız. Bir alt kültür olarak gelişen, tutkulu takipçilere sahip, “steampunk” esintileri taşıyan, Mad Max filmlerinden fırlamış gibi görünen “Rat Rod” tarzı, “Biker”, “Greaser”, “Rockabilly”, “Psychobilly”, “Punk” gibi akımlardan etkilenerek gelişmiş ve “Hot Rod” estetik algısını yerle bir ederek yeni bir estetik algısı yaratmayı başarmış durumda.

Geçmiş yıllarda yedek parçası çok fazla olmayan 1920 ila 50 arası Amerikan otomobillerine özellikle kırsal kesimlerde ihtiyaçtan dolayı –binek aile otomobillerinin çiftlik yaşamına uydurulması gibi, çamurluk, aksesuar uydurmak zorunda kalınarak başlayan akım, daha sonra kendi tarzını oluşturmayı başarabildi ve “Rat Bikes” adı verilen benzer motosiklet modifiye tarzının otomobile uyarlanması ile yaygınlık kazanmaya başladı.

Bugüne dek bir çok tanımı yapılsa da Rat Rod’u en iyi “Rat Rod Magazine” Genel Yayın Yönetmeni Steve Thaemert tanımladı; “Rat Rod mavi yakalı bir Hot Rod”dur…

Parlak boyalar yerine bitmemiş gözüken astar boyalar, paslı malzeme üzerine atılan cilalarla pası ön plana çıkaran dış yüzey –ki Rat Rod’cular için övünülecek bir yüzey tarzıdır, astar boya ve paslı yüzeylerin “patchwork” şeklinde yamalı olarak kullanılması, kilim, halı koltuk döşemeleri, Meksika geleneksel dokumaları, eski uçak koltukları, testere güneşlikler, eski tüfeklerden vites kolları, antika ev kapı kollarından kapı kolu uyarlamaları, araç üzerinde özellikle bırakılan kurşun delikleri, beyaz yanaklı lastikler, güçlü motorlar Rat Rod modifiyelerinin geleneksel tarzını oluştururlar. Rat Rod’lar görünüşlerinin aksine mekanik olarak oldukça işlevsel, kompleks, uzun yolda sürücüsünü yolda bırakmayacak, sürüş keyfi için kullanıma yönelik tasarlanırlar. Kullanıcı Rat Rod’unu yaparken hoşuna giden her marka ve model aracın –çoğu zaman ise yalnızca bulabildiği parçalarını kendi zevkine göre birleştirerek kendi tarzını oluşturan, eşsiz, benzersiz bir otomobil ortaya çıkarır. Hot Rod’ların aksine hazır, gösterişli parçalar yerine hurda, atık malzemelerin kullanılması Rat Rod’ların üretiminin oldukça ucuza çıkmasını sağlarken öte yandan uyumsuz bir parçanın araca uyumlandırılması süreci mekanik bir yaratıcılık gerektirdiği için oldukça önemli bir unsurdur. Bir Rat Rod, ucuz, işlevsel, farklı yıllara ait model ve markaların kusursuz bir bileşimidir.

Bu kendine özgü estetik tarzını göremeyen Hot Rod’cular tarafından aşağılanıp, küçümsenip alay konusu edilseler de “it’s only original once” (yalnızca bir kez orijinaldir) sloganını benimsemiş Rat Rod’cular bu tarzla fazlasıyla gurur duymaktalar ki haksız da sayılmazlar. Çünkü ilk başta uyumsuz, birbirlerine kaynak yapılmış parçalardan oluşan bir hurda yığını gibi görünse de dikkatli baktığınızda mükemmel bir işçilik ve yaratıcılık görmeniz mümkündür.

İyi bir Rat Rod’cu aracın zaman içerisinde üzerinde oluşan kusurlarını, deformasyonlarını saklamak yerine onları ön plana çıkararak sergilemeyi tercih eder. Otomobilin yaşam öyküsünü anlatan ve taklit edilmesi imkansız bu “kusurlar” her Rat Rod’u bir diğerinden ayırır ve “biricik” kılar. Birbirine benzer iki Rat Rod görebilmek hemen hemen imkansızdır, sonsuz kombinasyonlarla sonsuz olasılıklar söz konusudur. Ham kaynak izleri, perçinler, sivri uçlar, alçak kesimlerle oluşan ve tehditkar bir duruş sergileyen bu  anlayışı, yaratıcı egzoz çalışmaları, devasa nostaljik motorlarla birleşince otomobilleri agresif ve karanlık bir canavara dönüştürmekte.

Bir Rat Rod’cuya göre bir otomobili boyadığınızda, kusurlarını örtmeye çalıştığınızda otomobilin görsel tarihini yok etmiş olursunuz. Rat Rod; otomobil tarihine ve mirasına sahip çıkmanın farklı, kendine özgü bir yolu olarak karşımıza çıkmaktadır.

Rat Rod’lar otomobil fuarlarında, showlarında hava atmak için değil, günlük kullanım için tasarlanırlar.  Otomobil ve insan ilişkisinin en saf hallerinden biridir. Her Rat Rod’cu bilir ki; her otomobilin bir ruhu vardır ve o ruh, senin ruhunla birleşir. Kullanılmayan bir otomobil ruhunu kaybeder ve ölür.

Rat Rod, günümüzde teknoloji ile iç içe geçen ve her gün birbirine benzeşen, ruhunu kaybeden otomotiv sektörüne karşı asi, öte yandan eğlenceli bir karşı duruştur. Her Rat Rod, bir dönemin kült olmuş stilini temel alarak, onu öne çıkaran, o stile bir saygı duruşudur. Bu tepkiselliğiyle sanatsal bir yanı vardır; her büyük sanat akımı gibi yıkım ve yeniden yapım sürecini benimser. Otomobilin doğasına aykırı olan “bakılacak otomobiller” yerine “sürülecek otomobiller” felsefesini içselleştirmiştir her ne kadar aynı zamanda “bakılacak” tasarımlar olsalar da…