Yapay zeka ile yapılan kitap çevirileri tartışmalara neden oldu. ÇevBir “çevirmen maliyetinin” her zaman göze battığını belirterek tartışmaya dahil oldu.
Dedalus Kitap’ın dokuz kitabını yapay zekâ desteğiyle yayımladığı ortaya çıkmasının ardından başlayan tartışmalar konusunda Çevirmenler Meslek Birliği (ÇevBir) bir açıklama yayınladı.
İlk önce sosyal medyada gündeme taşınan iddiaya göre yayınevi altı ayda dokuz kitabın çevirisini yapay zekâ ile gerçekleştirmiş ve bu kitapları müstear çevirmen adıyla yayımlamıştı.
İddialar üzerine Dedalus Kitap bir açıklama yayınlayarak iddiaları doğruladı ancak yaptıkları şeyi “Emeği değerli kılacak yenilik” olarak değerlendirdi.
Açıklamada “Yapılan iş, çeviri yapılan dile hâkim kişilerden oluşan çevirmen/editör ekibimiz ile AI destekli çevirilerin okurun karşısına çıkarılacak niteliğe getirilmesi işidir. Çeviriler, kesinlikle AI’den geldiği hâliyle değil, nitelikli yayıncılığın gerektirdiği süreç ile raflara girmektedir” denildi.
Yapay zekâ yardımıyla yapılan çeviriler arasında R. Austin Freeman, “Kanlı Parmak İzi”, Israel Zangwill “Büyük Bow Esrarı”, Olaf Stapledon’un “Alevler” ve “Sirius” adlı eserleri; Abraham Cahan, “David Levinsky’nin Yükselişi”, Lucy Maud Montgomery, “Mavi Şato”, Willa Cather, “Kayıp Bir Kadın”, Algernon Blackwood “Ağaçların Sevdiği Adam”, Paul Laurence Dunbar “Çağrılmayan” adlı kitaplar var.
“Kitap çevirisinde kullanılabilecek bir ürün değil”
Bu gelişme üzerine Çevirmenler Meslek Birliği (ÇevBir) bir açıklama yayınladı. Açılamada ÇevBir’in 2020 yılında Nöroblog ekibiyle birlikte hazırladığı “Dil, Çeviri ve Yapay Zekâ Konuşmaları” yayınının ardından kurulan Makine Çevirisi Çalışma Grubu’nun konu üzerine çalıştığı belirtildi. Bu çalışmanın ışığında ÇevBir şu değerlendirmeyi yaptı:
“Her zaman göze batan ‘çevirmen maliyeti’ni düşüreceği beklentisiyle kimi çevrelerde yarattığı heyecan bir yana, yaptığımız bu çalışmalarda makinelerin, en azından mevcut halleriyle, kitap çevirisinde kullanılabilir bir ürün ortaya çıkarmaya hâlâ çok uzak olduğunu açıkça gördük.”
Yasal çerçeve talebi
ÇevBir ayrıca yapay zeka ile çeviri yapılması konusunda yasal çerçevenin bir an önce hazırlanması gerektiği uyarısını yaptı:
“Bu alandaki keyfi uygulamaların önüne geçilmesi için gerekli yasal çerçevenin çizilmesine ve uygulanmasına ilişkin girişimlerde bulunmaya hazırlanıyoruz.”