Ulvi Yaman: Türkiye’de aslında içerik üretmeye yatkın, motivasyonu büyük bir kitle var. “Korsan” işlerde çok karşımıza çıkardı eskiden, CD’lerden mp3’e çevirip paylaşma, kitapları pdf.e çevirip paylaşma, şimdilerde sözlüklere yazanlar. İş Vikipedi’ye gelince bu heves neden düşüyor sizce?
Başak Tosun / Zafer Batık: Önce şunu netleştirelim: Korsanların Vikipedi’de yeri yok! Vikipedi’de yapılan iş, korsanlık değildir. Kişilerin, kurumların kendi rızasıyla açık lisansla paylaştığı, çoğaltılmasına ve serbestçe kullanılmasına izin verdiği resim, ses dosyası, video, grafikler Vikipedi’de maddeleri zenginleştirmek üzere yer alır. Metinler de yukarıda açıkladığımız gibi üretilir; yani başkalarının üretip yayınladığı metinler aynen kopyalanarak değil. Yeni kullanıcıların sıklıkla başına gelir, “olası intihal” uyarısı ile karşılaşırlar ve yazdıkları silinir; “ama ben intihal yapmadım, kaynak belirtmiştim ve tırnak içine de almıştım” derler. Kaynağını belirtmiş olmanız fark etmez, ne olursa olsun başkasının yazısının içinden sadece bilgiyi almanız, o bilgiyi okura aktaran metni ise kendi kelimelerinizle yazmanız gerekir. Yani Vikipedi’ye katkı verebilmek için kopyalama işine değil, farklı kaynaklardan okumaya, özetlemeye, çeviri yapmaya, düzenlemeye gönüllü olmak gerekir.
Bütün bu saydığımız işleri yapmaya gönüllü olacak, hevesle yapacak çok insan olduğuna inanıyoruz. Günlük hayatımızda internet ortamında sürekli bir şeyler paylaşıyoruz. İnternette başka mecralarda (mesela bloglar, forumlar, sözlük siteleri) yapılan içerik üretimlerinin hepsi çok değerli. Bu katkıları verenlerin şüphesiz hepsi değil ama bir kısmı Vikipedi’ye de katkı vermeye yönlenebilir. Ancak Vikipedi’ye içerik katkısı vermenin herkes için çok cazip olmaması da anlaşılır bir durum. Yukarıda bahsettiğimiz bazı ilkeler var: Vikipedi’de, örneğin bir blog yazısı yazarken olduğu gibi serbestçe kendi görüşünüzü yazamazsınız, tarafsız bakış açısına uygun yazmak gerekiyor; ansiklopedik bir üslup kullanmak gerekli ve illa ki metin-içi kaynak belirteceksiniz… Bu kısıtlamalara tabi olmaktansa serbest olmak ister çoğu kişi. Her şeyden önemlisi de kişi böyle bir kitle-kaynaklı mecraya katkı verdiğinde, bir ortak üretimin parçası olmayı kabul etmiş oluyor. Yani siz Vikipedi’ye bir katkı yaptıktan sonra başka bir gönüllü gelip ilaveler, değişiklikler yapabilir. Böyle bir ortaklığın parçası olmak istemez herkes, bir yazının altında mutlaka kendi imzasını görmek ister (mesela siz, şu sayfadaki her sorunun üstüne adınızı tekrar tekrar yazıyorsunuz ?) Buna karşılık böylesi bir ortak-üretimin parçası olmaktan zevk alanlar, bu kitle kaynaklı üretim süreci sayesinde başkalarının katkısından bir şeyler öğrenme fırsatını değerlendirmek isteyenler, paylaşımlarının çok geniş bir kitleye ulaşmasını isteyenler Vikipedi’de gönüllü olup bu işi tutku haline getirebiliyor.
Biz bu işi sevip tutku haline getirecek çok fazla kişi olduğuna inanıyoruz ama röportajın başından beri bahsettiğimiz farkındalık sorunu yüzünden katkıların az olduğunu düşünüyoruz. Kendi tutkumuzu paylaşıp, daha fazla kişiye bulaştırma çabasındayız.
Ulvi Yaman: Sözlüğe dadanan vandal ve troller ne kadar etkili? İçerikleri bozma, değiştirmek, gerçekten katkı koymaya çalışanların emeklerine saldırı olduğunda heveslerinin kaçması açısından?
Başak Tosun / Zafer Batık: Vikipedi’ye herkes iyi niyetli katkılar yapmaz, vandallar ve troller de çok görülür elbet. O yüzden Vikipedi’ye katkı vermenin bir yolu da Vandal savaşçısı olmaktır! Vikipedi’de her gönüllü, içerik üreterek katkı vermez. Herkes kendi becerileri, bilgisi, eğilimleri doğrultusunda farklı şekillerde katkı verebilir. Gönüllüler arasında tamamen vandallıkla mücadeleye odaklanan da olur. Bir şeyler eklemekle değil, anlamsız, açıkça yanlış olan katkıları sürekli silmekle meşgul olurlar. Örneğin “günlük yaşamda boş vaktim çok, bilgisayar başında değilim ama telefon hep elimde, sürekli Vikipedi’deki son değişiklikleri okuyorum, cinsiyetçi, ırkçı ifadeler gördüm mü işaretliyorum” diyen kullanıcı biliyoruz. Boş vaktini, Vikipedi’yi cinsiyetçilikten, ırkçılıktan korumaya adamış. Vikipedi’de bir içerik kötü niyetle, zarar verme amacıyla değiştirilirse orada ancak iyi niyetli biri fark edip düzeltene kadar kalacaktır; belki dakikalar içinde, belki çok daha uzun bir süre sonra düzeltilecektir ama eninde sonunda düzeltilecektir; o yüzden moraller bozulmaz. Vikipedi’de anlayış şudur: Doğru bilgi, eninde sonunda yanlış bilgiyi kovar; iyi niyet, eninde sonunda kötü niyeti kovar. İnanın buna, iyi niyet, istisnasız her zaman kazanır.
Ulvi Yaman: Çok teşekkürler…