Türkiye Yahudi toplumunun önemli entelektüellerinden biri Marsel Russo. Yaklaşık 10 yıldır Şalom Gazetesi’nde yazıyor. Yazılarını çok uzun süredir takip ediyorum ve fırsat buldukça bir araya gelip, zengin birikiminden yararlanmaya çalışıyorum. Reportare için planladığımız “Türkiye Azınlıkları” serisinin ilk dosyasını Türkiye Yahudileri oluşturuyor. Marsel Russo, Türkiye Yahudileri’ni tanımak ve anlamak için ilk sohbet konuğumuz.
Her şeyiyle hem gerçek bir Türkiyeli ve gerçek bir İstanbul beyefendisi, hem de yüzü evrensel kültüre dönük bir dünya vatandaşı Marsel. Eşi ve aynı zamanda ilkokul arkadaşım sevgili Estel ile birlikte bizi evlerinde, nefis bir kahvaltı sofrasında ağırladılar. Tipik bir “Yahudi Annesi” olan Estel’in “hadi tabağındakini bitir bakalım” bakışları altında kahvaltımızı “son kırıntısına kadar” bitirmeden, Marsel’le uzun ve keyifli sohbetimize geçemedik tabii ki…
Pagan Roma’dan Bizans’a, Osmanlı’dan günümüz Türkiye’sine, Anadolu Yahudiliğinin tarihi üzerinde panoramik bir gezinti yaptık Marsel ile. Elbette tüm Türkiye Yahudileri adına konuşmadı ama anlattıklarının tamamına bir kırgınlığın, bir hayal kırıklığının sindiğini hissetmek hiç de zor değil. Yüzyıllar boyunca Anadolu’da diğer dini ve etnik gruplarla barış içerisinde yaşayan, “tebası oldukları” devletlerle ters düşmemeyi temel prensip haline getiren Yahudilerin, “Yahudiliğinin” özellikle son dönemde İsrail devletiyle olan ilişkiler nedeniyle hatırlanılması ve hatırlatılmasından hayli rahatsız. “Türkiye Yahudileri bu ülkenin iyiliği için çalışmaktan başka ne yaptı ki medyada bu kadar kaba Yahudi düşmanı ifadeler kullanılıyor?” sorusu, bu kırıklığın en güçlü ifadelerinden biri…
Dosyamızın ilerleyen bölümlerinde başka sohbet konuklarıyla daha spesifik konulara gireceğiz ve Türkiye Yahudilerinin farklı kesimlerinin de aynı duyguyu paylaşıp paylaşmadığına bakacağız… Bu, “yeni başlayanlar için” Türkiye Yahudileri ile tanışma röportajı diyelim.
Keyifli okumalar…
Röportaj: Sinan Dirlik
Fotoğraflar: Doğuş Kozal