- 1-15 Aralık Raporu | Türkçe
- 1-15 December 2023 Report | English
1-15 Aralık Türkiye’de Sanatsal İfade Özgürlüğü Raporu
2023’ün son ayının ilk yarısında Türkiye’de sanatsal ifade özgürlüğüne dair gelişmeler daha çok sansür, hedef gösterme ve yasaklar çerçevesinde kendini gösterdi. Kızıl Goncalar dizisinin tanıtım filmi, senaryoda geçen hayali tarikatın ismi Kırşehirlilerin tepkisini çekince kaldırıldı, yapım şirketi özür diledi. Pamukkale Üniversitesi’nde Müzik ve Sahne Sanatları Fakültesi Yönetim Kurulu Üyesi ve kültür merkezinden sorumlu Prof. Dr. Fatih Yayla’nın, Ankara Devlet Tiyatrosu oyuncularına “Pılınızı pırtınızı toplayın gidin” demesi üzerine sanatçılar, Devlet Tiyatrosu’nun Denizli’den çekilme kararı aldığını duyurdu.
Sansür başlığındaki bir diğer gelişmeyse, şarkıcı Aleyna Tilki’nin, sektörde kendisine yönelik uygulanan gizli yasağı ifşa etmesiyle yaşandı. Tilki, taciz edildiği sahnelerde konser vermeye zorlandığını ve konser vermek istediği sahnelerden engellendiğini belirtti.
Etkinlik iptalleri de son iki haftanın sanatsal ifade özgürlüğü konularından biriydi. Küçükçekmece Kaymakamlığı, Mezopotamya Kültür Merkezi’nin (MKM) 32’nci kuruluş yıl dönümü dolayısıyla 16 Aralık’ta İstanbul Küçükçekmece’de bulunan Yahya Kemal Beyatlı Gösteri Merkezi’nde dinleyicilerle buluşmayı planladığı konseri yasakladı.
Aralık ayının ilk iki haftasında özellikle devletin üst mercilerinden sanatçılara yönelik hedef göstermeler de yaşandı. Oyuncu Ecem Erkek ve Cem Davran, Altın Kelebek Ödül Töreni’ndeki konuşmaları nedeniyle Cumhurbaşkanı baş danışmanı Oktay Saral ve AKP İstanbul milletvekili Yücel Arzen tarafından hedef gösterildiler. Sanatçı Melike Şahin’se kuvvetli rüzgâr nedeniyle sahneye çıkamamasının ardından İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından hedef gösterilmesi neticesinde Atatürk’e Saygı projesinden çıkarıldı.
Tüm bunların yanı sıra sanatçılar, hukuksal engellerle de karşılaşmaya devam etti. Adalet Bakanı Yılmaz Tunç, infaz memuru tiplemesi nedeniyle Kanal D’de yayınlanan Arka Sokaklar dizisine hukuki inceleme başlatılacağını açıkladı. Ayrıca istinaf mahkemesi, ‘Ben Uçtum Sen Kaldın’ belgeselinde görüntü yönetmenliği yaptığı sırada gözaltına alınıp tutuksuz yargılanan sinemacı Özay Şahin hakkında verilen 1 yıl 13 ay hapis cezasını onadı.
SANSÜR
-
Kızıl Goncalar Dizisindeki Hayali Tarikatın İsmi Kırşehirlileri Kızdırınca Tanıtım Filmi Değiştirildi
“Kızıl Goncalar” dizisindeki hayali tarikatın isminin “Ahiler” olması, Kırşehirlilerin tepkisini çekti. Dizinin tanıtımı yayından kaldırıldı.
Fox Tv’de yayınlanacak “Kızıl Goncalar” dizisinin tanıtımında hikâyede geçen hayali tarikatın isminin “Ahiler” olması, Kırşehirliler’in tepkisini çekti. Gelen tepkilerin üzerine yapım şirketi Gold Film, tanıtımı yeniledi ve bir özür yazısı yayınladı.
Yapım şirketinin yayınladığı yazılı açıklamada, “Gold Film imzalı Fox’un yeni dizisi ‘Kızıl Goncalar’ın yayınlanan ilk tanıtımında geçen ‘Ahiler’ kelimesinden dolayı tüm kamuoyundan ve Kırşehir halkından özür dileriz” ifadelerine yer verildi.
-
Pamukkale Üniversitesi’nde Bir Akademisyen Devlet Tiyatrosu Oyuncularını Kovdu
Ankara Devlet Tiyatrosu oyuncuları Pamukkale Üniversitesine bağlı kültür merkezinde sahneledikleri oyunun ardından, Denizli’den çekildiklerini açıkladı. Oyuncuları kovan akademisyenin işine son verildi.
Ankara Devlet Tiyatrosu oyuncuları 8 Aralık akşamı Denizli Devlet Tiyatrosu’nun Pamukkale Üniversitesi’ne (PAÜ) bağlı Hasan Kasapoğlu Kültür Merkezi’nde sahnelediği “Binbir Gece Masalları” oyunu sonrasında Denizli’den çekildiklerine ilişkin bir açıklama yaptı.
Evrensel‘in haberine göre bunun nedeninin PAÜ’de Müzik ve Sahne Sanatları Fakültesi Yönetim Kurulu Üyesi ve kültür merkezinden sorumlu Prof. Dr. Fatih Yayla’nın, oyunculara karşı agresif tavırları olduğu belirtildi. Kendilerine, “Pılınızı pırtınızı toplayın gidin” dendiğini ifade eden sanatçılar, Devlet Tiyatrosu’nun Denizli’den çekilme kararı aldığını duyurdu. Seyirciler oyuncuları ayakta alkışlarken üniversite yönetimine tepki gösterdi. Aynı oyunun 13 Aralık’taki tekrar temsili de yapılmadı.
-
Aleyna Tilki: Sahneye Çıkmam Engelleniyor
Müzisyen Aleyna Tilki sosyal medya hesabından bir video paylaşarak müzik sektöründe kimi çevrelerin sahneye çıkmasını engellediğini, konserlerinin çıkmak istemediği salonlara konulmak istendiğini söyledi. Sektörde hiçbir şekilde dayanışma görmediğini aksine engellendiğini dile getiren Aleyna Tilki, çocukluğundan beri kendisini vicdansızca çalıştıran kişileri seyircisine şikayet etti:
“Varoluşumdan ve duruşumdan dolayı sahnelerimin iptal edildiğini, bazı yerlerden banlandığımı artık zaten biliyorsunuz. Bir de beni çocukluğumdan beri canım pahasına vicdansızca çalıştıran insanlar, bugün daha fazla para kazanmak için beni ait olduğum sahnelerden alıkoymaya çalışıyorlar. Ve beni çalıştıranların yanındaki sektörü domine eden sanatçılar da, bu durumu en çok destekleyen insanlar. Hem de çok iyi bildiğiniz isimler bunlar.”
https://www.reportare.com/soz/haber/aleyna-tilki-sahneye-cikmam-engelleniyor/
-
Aleyna Tilki’den Menajerine Yanıt: “Bir Oyun Daha!”
Şarkıcı Aleyna Tilki, sahneye çıkmasının engellendiğini belirten bir açıklamada bulunmuştu. Şarkıcının menajeri Haluk Şentürk, “Aleyna Tilki diğer sanatçılar otelde kalırken kendisine özel ev kiralanmasının istedi. Organizasyon şirketi de bunu karşılamak istemeyince iptal edildi. Bir de ‘Ölmemi istiyorlar’ demiş. Öldürmek mi? Aleyna kendi kendisinin katili…” sözleriyle şarkıcının iddialarına yanıt verdi.
Aleyna Tilki, Şentürk’ün iddialarına X hesabından yaptığı açıklamayla cevap verdi. Tilki,” Bugün hakkımda çıkan açıklamalar doğru değil. Hatta gerçeklik algıma oynanan bir oyun daha” sözleriyle başladığı açıklamasına, kendisine yönelik “lüks istekleri olduğu” yönündeki suçlamaya karşı çıkarak devam etti.
https://www.reportare.com/soz/haber/aleyna-tilkiden-menajerine-yanit-bir-oyun-daha/
ETKİNLİK İPTALLERİ
-
Küçükçekmece Kaymakamlığı MKM’nin Konserini Gerekçesiz Yasakladı
Mezopotamya Kültür Merkezi’nin (MKM) 32’nci kuruluş yıl dönümü dolayısıyla 16 Aralık’ta İstanbul Küçükçekmece’de bulunan Yahya Kemal Beyatlı Gösteri Merkezi’nde dinleyicilerle buluşmayı planladığı konser yasaklandı.
Karara ilişkin açıklama yapan MKM, Küçükçekmece Kaymakamlığı’nın konseri gerekçesiz bir şekilde yasakladığı belirtildi.
https://www.reportare.com/soz/haber/kucukcekmece-kaymakamligi-mkmnin-konserini-gerekcesiz-yasakladi/
HEDEF GÖSTERME
-
Konser İptali İçin İBB ve Melike Şahin’den Karşılıklı Suçlama
Melike Şahin’in Feshane’deki konseri iptal edildi. Melike Şahin, konseri rüzgâr riski nedeniyle İBB’nin iptal ettiğini söylerken İBB, Melike Şahin’in ekibini sahneye çıkmaya ikna edemediklerini açıkladı.
İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) tarafından organize edilen ve şarkıcı Melike Şahin’in öğretmenler için Feshane’de sahne alacağı konser iptal edildi. İBB’nin paylaşımı sonrası Melike Şahin’e yönelik eleştiriler gelmesi üzerine müzisyen Ceylan Ertem, sosyal medya hesabından rüzgâr nedeniyle hayati tehlikenin olduğunu söyleyerek meslektaşını savundu:
“Arkadaşlar rüzgâr hafife alınacak bir şey değil traslar/ışıklar devriliyor, çalışanlar ölüyor, çok yaşandı bu memlekette yazık ki… Güvenlik sebebiyle bazen ya geç çıkarırlar ya çıkarmazlar bazen yetkililer. Her suçu günahı şarkıcı/müzisyen arkadaşlarımıza yüklemeyelim.”
https://www.reportare.com/soz/haber/konser-iptali-icin-ibb-ve-melike-sahinden-karsilikli-suclama/
-
Melike Şahin Atatürk’e Saygı Projesinden Çıkarıldı
İBB’nin öğretmenler için düzenlediği konsere “şiddetli rüzgâr” gerekçesiyle çıkmayan Melike Şahin, ‘Atatürk’e Saygı Albümü’ projesinden çıkarıldı.
İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin (İBB) öğretmenler için 2 Aralık 2023 günü Feshane’de düzenlediği ve Melike Şahin’in sahne alacağı konser iptal edilmişti. Melike Şahin konser iptalinin belediye yetkilileri ile ekibinin şiddetli rüzgâr nedeniyle riskli buldukları için iptal edildiğini açıkladı. Ardından İBB, Melike Şahin’in ekibini ikna edemedikleri için konserin iptal edildiğine dair bir açıklama yaptı. Bu açıklama sonrası Melike Şahin hakkında yoğun eleştiriler oldu.
Yapımcı Sabah gazetesine konuştu…
Konser iptali ve İBB’nin açıklaması Melike Şahin’in, Mustafa Kemal Atatürk’ün sevdiği şarkılardan oluşacak albüm çalışmalarından çıkarılmasına da neden oldu.
“Atatürk’e Saygı Albümü” projesinin yapımcısı Murat Yıldırım, Sabah gazetesine yaptığı açıklamada Şahin’in projeden çıkarıldığını şöyle açıkladı:
“Geleceğe miras kalacak bir çalışmaya imza atıyoruz. Ata’nın sevdiği şarkılar ‘Vasiyet’ albümünde dokuz çok değerli sanatçı tarafından seslendiriliyor. Bir şarkı için de Melike Şahin’e teklifte bulunmuştuk. Ama onu projemizden çıkardık. Öğretmenlere saygısızlık, Başöğretmen Mustafa Kemal Atatürk’e de yapılmış demektir.”
Melike Şahin’den ikinci açıklama…
İBB’nin açıklaması sonrası yoğun eleştiriler alan Melike Şahin Instagram hesabından ikinci bir açıklama yaptı. İBB’yi eleştiren Melike Şahin “resmen hedef tahtasına konuldum” dedi.
Açıklama şöyle:
“Cumartesi akşamı yaşanan rezaletle ilgi ben de bir şeyler söylemek istiyorum. Çünkü hem bir özür borcum var hem de çok büyük bir haksızlığa uğradım. Bunu benim ağzımdan da dinlemenizi isterim. Öncelikle o akşam alana gelen binlerce öğretmenimizden çok çok özür dilerim. Öyle ya da böyle, onun hatası bunun hatası, evet benimle hiç ilgisi yok ama sonuçta benim konserimdi ve siz bu rezaleti yaşamak zorunda kaldınız. Tüm samimiyetimle söylüyorum çok özür dilerim.”
“Ama size yansıtıldığı gibi rüzgar esti sahneye çıkmadı gibi bir şey yok. Sahnenin sağında ve solundaki led ekranlar, hoparlörler, enstrümanlar, rüzgar vurduğu zaman bunların hepsinin sallandığı, can güvenliğinin olmadığı bir durum vardı. Sadece bizim açımızdan değil, dinleyiciler de bundan zarar görebilirdi. Herhangi birisinin üzerine yıkılabilirdi.”
“Resmen hedef tahtasına oturtuldum”
“Gün boyunca ekibim can güvenliği temalı bir iletişim tutturmaya çalışmışken karşı tarafın tepkisi, yaptığı açıklama gerçekten beni çok şaşırttı ve üzdü. Ben resmen hedef tahtasına konuldum. Hakkımda karalama kampanyası başlatıldı. Benim bu konuyla alakam bile yok. Hakikaten o açıklamayı o üslupla yazan kişiye gerçekten teessüf ederim. Bu konuda ben çok konuşurum ama bir yerde kendimi durdurmaya çalışıyorum.”
“Yani sizin anladığınız gibi şımarıkça bir sebepten konsere çıkmadım gibi bir durum yok. Olamaz zaten böyle bir şey. Biz sabah bayram günü gibi yaşasın bugün konsere çıkacağız diye dört dönüyoruz. Biz de çok üzülüyoruz. Zaten günlerdir moralim yerlerde. Dinleyenlerimden çok özür diliyorum. İsmim böyle bir skandalla anıldığı için çok kötü hissediyorum. Bu kadar emekle, özveriyle işlemişim, örmüşüm, büyütmüşüm kariyerimi. Gerçekten çok utanç verici bir akşam yaşandı. Telafi yollarımızı buluruz atlatırız. Çok üzgün olduğumu belirtmek istedim. Geçmiş olsun diyen herkese çok teşekkür ederim. Çok üzgünüm.”
https://www.reportare.com/soz/haber/melike-sahin-ataturke-saygi-projesinden-cikarildi/
-
Cumhurbaşkanı Başdanışmanı, Oyuncu Ecem Erkek ve Cem Davran’ı Hedef Gösterdi
AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Başdanışmanı Oktay Saral, Altın Kelebek Ödül Töreni’nde sokak köpeklerine dikkat çeken konuşması nedeniyle “en iyi komedi dizisi kadın oyuncusu’ ödülünü kazanan Ecem Erkek”i ve programın sunucusu Cem Davran’ı hedef aldı.
Ecem Erkek’in sokak hayvanlarına dair belediyeleri göreve çağıran konuşmasını Oktay Saral, sosyal medya hesabından şu sözlerle hedef aldı:
“Bu konuşma öylesine yapılmış, genel geçer bir konuşma değil. Bu konuşma, milletin sinir uçlarına dokunmak maksadıyla ayrımcılığı pekiştirmek için yapılmış hazırlanmış bir konuşma. Bu konuşma, 7 Ekim’den bu yana katledilen 3 binden fazla çocuğun, binlerce kadın, yaşlı ve gencin öldürülmesini yok sayan; köpeğini onlardan üstün tutup, öncelediğini belirten kasıtlı bir konuşma. Her canlı bizim için değerlidir, önem arz etmektedir ama ne yazık ki kalbinde merhamet bulundurmayanların hayvan sevgisi yalnızca şovdan ibaret oluyor. Yazık! Size, sanatınıza ve insanlığınıza…”
Oktay Saral ayrıca programın sunucusu Cem Davran’ı ve onun sözlerini alkışlayan seyircileri de hedefine koydu.
Saral, Davran’ın “Es geçenler var ama ben es geçmeyeceğim. Bu Cumhuriyeti, Gazi Mustafa Kemal Atatürk ve silah arkadaşlarına borçluyuz. Onu saygı ve minnetle anıyoruz” sözlerini paylaşıp şunları yazdı:
“Bu alkışlayanlar şey değil mi, Amerika merkezli bir dizi/film platformunun Ermeni lobisinin baskısına boyun eğerek ‘Atatürk’ dizisini yayınlamadan yayından kaldırmasına ses çıkaramayanlar! Sırf Müslüman oldukları için hemen yanı başlarında yaşanan vahşete sessiz kalıp, ancak sonucu kendine dokunmayacak kadar duruş sahibi olanlar!”
-
Ecem Erkek Cumhurbaşkanı Başdanışmanından Sonra AKP’li Yücel Arzen’in de Hedefinde
Oyuncu Ecem Erkek, AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Başdanışmanı Oktay Saral’dan sonra AKP İstanbul Milletvekili Yücel Arzen Hacıoğulları tarafından hedef gösterildi.
Hacıoğulları, Altın Kelebek Ödül Töreni’nde En iyi Komedi Dizisi Kadın Oyuncusu ödülünü alan Ecem Erkek’in ödül töreninde yaptığı hayvan hakları konulu konuşmasını, TBMM Genel Kurulu’nda eleştirdi. Hacıoğlulları, Başdanışman Oktay Saral’ın fikirlerini tekrarladığı konuşmasında “hayvancıl aktristimiz”, “duyar kasan zihin engeli” gibi aşağılayıcı sözlerle hakaret etti.
DAVALAR, HUKUKSAL ENGELLER
-
Adalet Bakanı: Arka Sokaklar Hakkında Soruşturma Açılacağından Kimsenin Kuşkusu Olmasın
Adalet Bakanı Yılmaz Tunç, infaz memuru tiplemesi nedeniyle Kanal D’de yayınlanan Arka Sokaklar dizisine hukuki inceleme başlatılacağını açıkladı.
Tunç açıklamasında Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü’nün konuyla ilgili basın açıklamasını da paylaştı.
Söz konusu açıklamada genel müdürlük dizide “kurgunun ötesine geçildiği”, “personellerinin töhmet altında bırakıldığı, karalandıkları” ve “personellerinin eleştiri sınırını aşarak hedef haline getirildiği” öne sürüldü.
Bakan Tunç açıklamasını “Görevlerini kanun ve yönetmelikler çerçevesinde fedakârca çalışarak yerine getiren ceza infaz koruma personelimize yönelik gerçekleştirilen bu tür yayınlarla ilgili olarak gerekli idari ve hukuki inceleme ve soruşturmaların yapılacağından hiç kimsenin şüphesi olmasın” sözleriyle bitirdi.
-
İstinaf, Sinemacı Özay Şahin’e Verilen Hapis Cezasını Onadı
İstinaf mahkemesi, ‘Ben Uçtum Sen Kaldın’ belgeselinde görüntü yönetmenliği yaptığı sırada gözaltına alınıp tutuksuz yargılanan sinemacı Özay Şahin hakkında verilen 1 yıl 13 ay hapis cezasını onadı.
Özay Şahin 2012’de çekimleri yapılan Mizgin Müjde Arslan’ın yönettiği “Ben Uçtum Sen Kaldın” belgeselinde görüntü yönetmenliği yaptığı sırada gözaltına alınmıştı.
https://www.reportare.com/soz/haber/istinaf-sinemaci-ozay-sahine-verilen-hapis-cezasini-onadi/
DİĞER GELİŞMELER
-
Kültür Bakanlığı’ndan “Bu Ülkede Neden Farklı Dillerde Sanat Yapılamıyor?” Sorusuna Yanıt
Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, HEDEP Sözcüsü Ayşegül Doğan’ın “Bu ülkede neden farklı dillerde sanat yapılamıyor?” sorusuna yanıt verdi.
2018 yılından bugüne Kültür ve Turizm Bakanı olan Ersoy cevabında, bakanlığın farklı dillerdeki sanatsal çalışmalara destek olduğunu öne sürdü ve bir takım rakamlar verdi.
-
Savcı, Onur Şener’in Katillerinin Üçü İçin de “Kasten Öldürme” Cezası İstedi
Cumhuriyet savcısı müzisyen Onur Şener’in öldürülmesiyle ilgili davada istinaf mahkemesinin kararını temyiz etti. Temyiz başvurusunda, “kasten yaralama sonucu ölüme neden olma” suçundan ceza verilen sanıklar Ali Gündüz ve Semih Soyalp’in “kasten öldürme” suçundan cezalandırılmalarını talep edildi.
-
Kaos GL’nin Tehditler Nedeniyle Kaldırdığı Filme İki Kristal Elma
Kaos GL’in 29 kuruluş yıldönümü dolayısıyla yayınladığı ancak ölüm tehditleri nedeniyle yayından kaldırdığı film ödül aldı.
Kaos GL sosyal medya hesabından ölüm tehditleri aldıkları için yayından kaldırmak zorunda kaldıkları “Nefrete Karşı El Ele” adlı kısa filmin iki dalda Kristal Elma Ödülü aldığını duyurdu.
An English report is being prepared.
Sanat Özgürlüğünü İzleme Platformu projesi Özgürlük İçin Friedrich Naumann Vakfı Doğu ve Güneydoğu Avrupa Bölge Ofisi (Sofya) tarafından desteklenmektedir.
Platform for Monitoring Artistic Freedom project is supported by Friedrich Naumann Foundation for Freedom East and Southeast Europe Regional Office (Sofia).